SMMM Armağan Yörük

Alt İşveren Nedir? Alt İşverenlik Nedir?

Alt işveren asıl işverene karşı sorumluluğa sahip olup söz konusu işin yapımı sırasında ortaya çıkan masrafların tamamı, personel giderleri ve personel yönetimi alt işverene ait bulunmaktadır. Bununla birlikte ortaya herhangi bir yasal durumun çıkması durumunda alt işveren ile asıl işverenin müşterek sorumlu olması söz konusu olabilir.

Alt İşverenlik İlişkisi Nedir?

4857 sayılı İş Kanunu ile alt işverenlik ülkemiz yasaları kapsamına alınmıştır. Bu kanun kapsamında asıl işveren söz konusu işyerindeki faaliyetleri kapsamında işlerine yardımcı olması ya da asıl işin yalnızca belirli ya da birkaç kısmını yönetmesi için alt işveren görevlendirmeyi tercih edebilir. İşi alan alt işveren ile işi veren asıl işveren arasındaki ilişkiye alt işveren ilişkisi denilir. 

Asıl iş kanun kapsamında “mal veya hizmet üretiminin esasını oluşturan iş” olarak tanımlanmaktadır. Yine asıl işin tamamen olmamak kaydıyla çeşitli gerekçeler ve koşullar kapsamında alt işverenlere verilmesi mümkündür. Yasalar nezdinde devamlılığa yönelik herhangi bir kısıtlama bulunmamaktadır. Bu nedenle alt işverenler geçici niteliğe sahip işlerine ek olarak devamlılığa sahip olan işleri de alabilirler. 

Mal veya hizmet üretiminin zorunlu unsuru olmasa da asıl işe bağlı olan ve asıl iş devam ettiği sürece ihtiyaç olan işler yardımcı iş olarak adlandırılır. Yemek, güvenlik ve temizlik gibi çeşitli iş kalemlerinin yardımcı iş olarak adlandırılması mümkündür. Asıl işveren, bu gibi işleri yapmak için ekstra masraf ve yatırım yüküne girmektense hali hazırda o işi yürütmekte olan farklı bir firmayı alt işveren olarak belirleme imkanına sahiptir. 

Asıl işin belirli bir bölümünün yerine getirilmesinde ortaya çıkması olası çeşitli kısıtlar, teknoloji ihtiyaçları, uzmanlık ihtiyaçları veya zamansal problemler sebebiyle asıl işverenin, bir alt işverene ihtiyaç duyması söz konusu olabilmektedir. Bu durumda asıl işin belirli bir bölümünü oluşturan söz konusu işin gerçekleştirilmesinde alt işverenin görevlendirilmesi mümkün olmaktadır.

Alt İşverenlik İlişkisinin Riskleri ve Yükümlülükleri Nelerdir?

Alt işverenlik ilişkisi kapsamında, asıl işveren ile alt işveren arasında zincirleme bir sorumluluk bulunmaktadır. Eğer alt işveren kendisine bağlı olarak çalışmakta olan personellere ait sigorta primlerini ödemezse olası bir hukuki işlemde kamu otoritesi karşısında alt işveren kadar asıl işveren de sorumlu olur. Bu durum aslında asıl işveren için risk teşkil eden bir durum haline gelebilir. Aynı durum iş kazaları ya da meslek hastalıkları gibi farklı durumlardan dolayı ortaya çıkabilecek olumsuzluklar için de geçerli olmaktadır. Alt işveren işçilerinin, iş kazası geçirmesi halinde, işyerinde gerekli iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerinin alınıp alınmadığı doğrultusunda, asıl işveren bünyesinde görev yapan yetkililerin kusurlarına ve görevleri kapsamına giren yükümlülüklerini ne ölçüde yerine getirmediklerine bağlı olarak cezai sorumluluğu doğması söz konusudur.

Yine alt işverenin işçilerinin, ücret, kıdem ve ihbar tazminatı ve diğer tüm hak ve alacaklarını ödememesi durumunda (işe iade davaları sonucu hükmedilebilecek tazminatlar ve sendikal tazminatlar dahil), alt işverenle birlikte asıl işveren de sorumlu olur. 

Olası bir denetimde veya uyuşmazlıkta, alt işverenlik ilişkisinin hukuka uygun olup olmadığı yalnızca belge üzerinden değerlendirilmediği ve aynı zamanda işyerlerindeki fiili uygulama da incelenebildiği için alt işverenlik ilişkilerine ilişkin olarak işyerlerinde gereken hukuki, insan kaynakları, teknik ve mali takip ve kontrol sisteminin kurulması en önemli nokta olarak kabul edilmelidir.

Asıl İş Alt İşverene Verilebilir mi?

Asıl işin teknoloji, uzmanlık, zaman ve kapasite gibi gerekçeler gerektiren durumlar dışında alt işverenlere devredilmek veya bölünmek suretiyle verilmesi mümkün değildir. Eğer bir alt işverenlik sözleşmesi varsa, 4857 sayılı İş Kanunu’nun 2. maddesinin 6. Fıkrasına göre işverenler personellere karşı müşterek sorumluluğa sahiptirler. Bu bağlamda personeller işçilik haklarının ödenmesi hususunda işverenlerden herhangi birine talepte bulunabilmektedirler. Ödemeyi gerçekleştiren taraf, söz konusu borcun kendi üzerine düşenden daha fazlasını veya tamamını ödemiş ise diğer tarafa rücu etme hakkı vardır.

Alt İşverenlik İlişkisinde Muvazaa ve Hukuki Sonuçları

Muvazaalı alt işverenlik asıl işverenler için birçok hukuki ve mali riski beraberinde getirir. Bu nedenle alt işverenlik ilişkilerinin hukuka uygun şekilde kurulması ve ilgili riskler göz önünde bulundurularak gerekli düzenlemelerin yapılması çok önemlidir. Alt İşverenlik Yönetmeliği’ne göre muvazaa;

  • İşyerinde yürütülen mal veya hizmet üretimine ilişkin asıl işin bir bölümünde uzmanlık gerektirmeyen işlerin alt işverene verilmesi;
  • Daha önce o işyerinde çalıştırılan kimseyle alt işverenlik ilişkisi kurulması,
  • Asıl işveren işçilerinin alt işveren tarafından işe alınması ve hakları kısıtlanarak çalıştırılmaya devam ettirilmesi,
  • Kamusal yükümlülüklerden kaçınmak ya da işçilerin iş sözleşmesi, toplu iş sözleşmesi yahut çalışma mevzuatından kaynaklanan haklarını kısıtlamak veya ortadan kaldırmak gibi tarafların gerçek iradelerini gizlemeye yönelik işlemleri ihtiva eden sözleşme kurması durumunda ortaya çıkmaktadır.

Open chat
1
Scan the code
Merhaba,
Nasıl yardımcı olabilirim?