BAĞ-KUR, Türkiye’de bireylerin sosyal güvenlik ihtiyaçlarını karşılayan önemli bir sistemdir. Özellikle serbest çalışanlar, esnaf, sanatkarlar ve şirket ortakları için tasarlanan sosyal güvenlik hizmeti kapsamında bireylerin emeklilik ve sağlık hizmetleri gibi temel haklardan faydalanması amaçlanır. İlk olarak 1971 yılında 1479 sayılı Kanun ile kurulan BAĞ-KUR, 2006 yılına gelindiğinde 5502 sayılı Sosyal Güvenlik Kurumu Kanunu ile Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) çatısı altında birleştirilmiştir. Günümüzde BAĞ-KUR sigortalılığı, 5510 sayılı Kanunun 4/B maddesi ile düzenlenmiş olup bu kapsamda değerlendirilen bireyler 4/B sigortalıları olarak anılır.
İçindekiler
BAĞ-KUR’un Tanımı ve Amacı
BAĞ-KUR, herhangi bir işverene bağlı olmadan çalışan kişilerin sosyal güvenlik sistemi içerisindeki yerini düzenler. Sistem, serbest meslek sahipleri ve bağımsız çalışan kişiler için bir güvence sağlar. BAĞ-KUR’un temel amacı; bireylerin sosyal güvencelerini sağlamak, ilerleyen yaşlarda emeklilik maaşı bağlayarak gelir kaybını önlemek ve sağlık hizmetlerinden yararlanma imkânı sunmaktır. Bu sistemde bireyler, primlerini kendileri düzenli olarak ödeyerek sosyal güvenlik haklarından faydalanır.
Söz konusu sigorta türü; bireylerin sağlık hizmetlerinden yararlanabilmesi, yaşlılık maaşı alabilmesi ve iş kazaları gibi durumlara karşı korunmasına aracılık eder. Ayrıca BAĞ-KUR, bireylerin bağımsız olarak çalışmasının getirdiği dezavantajları dengelemeyi amaçlar.
Kimler BAĞ-KUR Kapsamında Değerlendirilir?
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre BAĞ-KUR kapsamında değerlendirilen kişiler belirli kriterlere tabidir. Bunlar arasında şunlar yer alır:
Ticari kazançları ya da serbest meslek kazançları nedeniyle gerçek veya basit usulde vergi mükellefi olanlar,
Anonim şirket yönetim kurulu üyeleri ve limited şirket ortakları gibi şirket ortağı olan kişiler,
Esnaf ve sanatkârlar siciline kayıtlı kişiler,
Köy ve mahalle muhtarları,
Tarımsal faaliyette bulunan bireyler,
6132 sayılı Kanun kapsamında değerlendirilmiş jokeyler ve antrenörler.
BAĞ-KUR, bu gruplar dışında kalan bireyler için isteğe bağlı sigorta hizmeti de sağlamaktadır. Bu sayede sosyal güvenlikten eksik kalan bireylerin, kendi primlerini ödeyerek sosyal güvenlik sistemine dahil olması mümkün kılınmaktadır.
BAĞ-KUR ve SSK Arasındaki Temel Farklar
Türkiye’nin sosyal güvenlik sistemi genel olarak üç ana kategoride incelenir. SSK (4/A) işçi olarak çalışanları, BAĞ-KUR (4/B) ise bağımsız çalışan bireyleri kapsamaktadır. BAĞ-KUR ile SSK arasında temel farkları genel hatlarıyla aşağıdaki şekilde sıralayabiliriz:
BAĞ-KUR kapsamında sigortalı olan bireylerin prim ödemelerini tamamen kendilerinin yapması zorunludur. Buna karşın SSK’ya bağlı çalışanlarda prim ödemesinin bir kısmı işveren tarafından yapılır.
Diğer bir fark ise emeklilik için gereken prim gün sayısıdır. SSK kapsamında kadınlar için prim ödeme süresi 5000 ila 7200 gün arasında değişirken BAĞ-KUR’a bağlı kadınlar için bu süre 7200 gündür. Erkeklerde emeklilik için gereken prim gün sayısı ise SSK için 5000 ila 7200 gün arasında, BAĞ-KUR için 9000 gündür. Ayrıca BAĞ-KUR çatısı altında emekli maaşı, SSK’ya göre genellikle daha düşük seviyededir.
BAĞ-KUR’a Nasıl Kaydolunur?
BAĞ-KUR sistemine dahil olmanız için öncelikle belirli bir mesleki statüye sahip olmanız gerekir. Gelir vergisi mükellefi olan serbest meslek sahibi bireyler, sifirdan bir işletme kurmuş veya şirket ortağı olmuş kişiler bu kapsama dahil edilebilir. İlgili bireylerin BAĞ-KUR kaydı, ticari faaliyetlerine başlamalarının hemen ardından otomatik olarak başlatılır.
Tarımsal faaliyette bulunan bireyler için ise özel bir durum söz konusudur. İlgili kimselerin Ziraat Odası ya da Tarım İl/İlçe Müdürlükleri aracılığıyla kayıt işlemlerini başlatmaları gerekir. Böylece tarımsal faaliyetlerinden dolayı sosyal güvenlik hakkına sahip olurlar. Bunun haricinde herhangi bir mesleki statüye dahil olmayan bireyler, isteğe bağlı
BAĞ-KUR sigortası yaptırabilir.
BAĞ-KUR’un Sağladığı Faydalar Nelerdir?
Bir birey olarak BAĞ-KUR sistemine dahil olduğunuzda, emeklilik ve sağlık haklarınız güvence altına alınır. Düzenli prim ödemeleri yapan bireyler, devlet hastaneleri ve bazı özel hastanelerden sağlık hizmeti alabilirler. Sağlık hizmetleri de dahil olmak üzere iş kazaları, meslek hastalıkları ve doğum gibi durumlarda BAĞ-KUR güvencesi devreye girer.
Bunun yanı sıra BAĞ-KUR kapsamında birikim yapan bireyler, emekli olma yaşına geldiklerinde düzenli bir gelir elde etme hakkına da sahip olurlar. Ancak burada dikkat edilmesi gereken husus, emeklilik şartlarının diğer sigorta türlerine göre daha uzun prim ödeme süresi gerektirmesidir.
BAĞ-KUR Yapılandırması ve Borç Yönetimi
BAĞ-KUR sigortalılarının önemli bir avantajı, zaman zaman uygulanan borç yapılandırma imkânlarıdır. Ödenmemiş prim borçlarının faiz oranlarının düşürülmesi veya taksitlendirilmesi, borç ödeme sürecini kolaylaştırmaktadır. Bu uygulamalar, bireylerin sosyal güvenlik haklarından kesintisiz yararlanması için mevcut borçlarını ödemesini sağlar.
Ayrıca daha önce dondurulmuş olan BAĞ-KUR prim günleri, bu tür yapılandırma süreçleri ile yeniden etkinleştirilip bireylerin prim gün sayısına eklenebilir. Bu düzenlemeler sayesinde emeklilik için gereken gün sayısını tamamlamak mümkün hâle gelir.
BAĞ-KUR; Türkiye’de kendi işini yapan ve bağımsız çalışan bireyler için oluşturulmuş önemli bir sosyal güvenlik sistemidir. Bireyleri emeklilik, sağlık ve diğer sosyal güvencelerle donatan sistem özellikle bağımsız çalışanların risklere karşı korunmasını sağlar. Ancak BAĞ-KUR kapsamındaki bireylerin prim ödemelerini kendi sorumlulukları dahilinde yapmaları zorunludur. BAĞ-KUR’un sağladığı avantajlar ve getirdiği yükümlülükler göz önünde bulundurulduğunda ise sistemin, bağımsız çalışan bireyler için sosyal güvenlik açısından vazgeçilmez bir yapı oluşturduğu görülmektedir.
