Bedelsiz Sermaye Arttırımı Nedir?

Limited ve anonim şirketlerin kuruluş amaçlarının gerçekleştirilmesi için kullanılan maddi varlıklar, şirket sermayesini meydana getirir. Sahip olunan paranın ve paraya çevrilebilen varlıkların tamamı şirket sermayesini meydana getirir. Şirket sermayesi aynı zamanda şirkette hangi pay sahibinin ne kadar hissesi olduğunu ortaya koyma özelliğiyle şirketlerin ortaklık durumunu da göstermektedir.

Bazı dönemlerde şirketlerin isteğe bağlı ya da zorunlu olarak sermaye artırımına gitmesi söz konusu olabilir. Piyasaları yakından izleyen ve borsada işlem yapan kişiler sermaye artırımı kavramı ve durumuyla sıklıkla karşılaşırlar. Sermaye artırımının bedelli ya da bedelsiz olarak yapılması mümkündür.

Bedelsiz Sermaye Artırımı Neden Yapılır?

Şirketlerin iç kaynaklarını ve/veya elde ettikleri karı kullanarak ödenmiş sermaye miktarını artırması bedelsiz sermaye artırımı olarak adlandırılmaktadır. Bedelsiz sermaye artırımı sürecinde bedelli sermaye artırımından farklı olarak şirket kasasına dışarıdan bir para akışı olmamaktadır.

Şirketler bedelsiz sermaye artırımı kararını pek çok farklı nedene bağlı olarak alabilirler. Bu nedenleri şu şekilde sıralamak mümkündür:

• Şirketlerin faaliyetlerini sürdürmek ya da yeni yatırımlara yönelmek amacıyla ihtiyaç duyduğu ek kaynağı yaratma ihtiyacı bedelsiz sermaye artırımının en sık rastlanan nedenidir.
• Şirket sermayesinin kanunda öngörülen alt sınırın aşağısına düşmüş olması sermaye artırımını zorunlu hale getirebilir.
• Şirketin kasasına nakit girişi sağlanmamakla birlikte bedelsiz sermaye artırımı ekonomik şartlar dolayısıyla şirketlerin ödenmiş sermayesinin önüne geçmeyi sağlayabilir. Şirket ödenmiş sermayesi enflasyona bağlı olarak düşük hale gelince piyasalarda da şirket değeri düşer. Bu tür durumlarla karşılaşılmaması için şirketler bedelsiz sermaye artırımı yoluna gidip ödenmiş sermayelerinin enflasyon karşısında erimemesini sağlamayı tercih edebilirler.
• Şirketlerin daha fazla sayıda hisseye bölünmesi piyasalarda olumlu etki yaratan ve yatırımcıların şirket hisselerine yönelimini artıran bir unsurdur. Hisse fiyatlarının çok artması alım satım işlemlerini yavaşlatır. Bunun önlenmesi için bedelsiz sermaye artırımı yapılması daha çok sayıda hissenin piyasalarda işlem görmesini sağladığı gibi senetlerin likiditesini artırabilir.

Bedelsiz Sermaye Artırımı Özellikleri Nelerdir?

Bedelsiz sermaye artırımının en önemli özelliklerinden biri şirketin kasasına herhangi bir şekilde nakit girişinin olmamasıdır. Bedelsiz sermaye artırımı kapsamında şirket kasasına dışarıdan nakit akışı sağlanması yerine şirketin bilançosunda bulunan öz sermayenin içindeki alt hesaplar yer değiştirir ve ödenmiş sermaye kalemine aktarılır.

Şirketlerin mali durumlarını ortaya koyan finansal tablolara bilanço adı verilir. Şirketin sahip olduğu varlıklar ile bunların finanse edildiği varlıklar yani aktifler ile pasifler bilançoda bulunur. Şirketin finansal kaynakları olan pasifler kendi içinde borçlardan ve öz sermayelerden meydana gelir.

Bedelsiz sermaye sürecinde öz sermaye kaleminin altında bulunan hesaplarda değişiklikler yapılır. Kar ya da sermaye yedekleri kalemlerindeki değerler ödenmiş sermaye kalemine geçirilmektedir. Böylece şirkete ek kaynaklar sağlanır. 

Bedelsiz sermaye artırımının özelliklerini şu şekilde sıralamak mümkündür:

• Bedelsiz sermaye artırımında şirketlerin öz sermayesi sabit kalmaktadır.
• Şirketler hali hazırdaki ortaklarına sermaye artırımı oranı dikkate alınmakta ve bedelsiz şekilde hisse vermektedir.
• Bedelsiz sermaye artırımı sonucunda şirketin piyasadaki değerinde hiçbir değişiklik olmamaktadır. Hisse senetlerinin bedelinde yapılan düzenleme ile şirketlerin değerinin sabit kalması sağlanmaktadır.

Bedelsiz Sermaye Artırımı Bilançoyu Etkiler mi?

Bedelsiz sermaye artırımı bilanço üzerindeki etkisini incelerken göz önünde bulundurulması gereken en önemli nokta bilanço eşitliğidir. Şirketin varlıklarının kaynaklarına eşit olması bilanço eşitliğini ifade eder.

Şirketin varlıkları borçla finanse edilebilmektedir. Bu durumda kaynaklar kısmında bulunan borç miktarı, şirketin varlıklarından düşülmekte ve şirketin öz sermayesi bulunmaktadır. Bilançoda pasif kalemi altında bulunan ödenmiş sermaye, geçmiş yıl karları ve maddi duran varlıkların yeniden değerleme artışlarının toplamı şirketin öz sermayesini oluşturmaktadır. Öz sermaye içinde yer alan geçmiş yıl karları ve maddi duran varlıkların yeniden değerleme artışlarının toplamı, şirketin kararıyla yine öz sermayenin bir parçasını oluşturan ödenmiş sermaye bölümüne aktarılabilmektedir. Bu şekilde bedelsiz sermaye artırımı gerçekleşebilmektedir. Daha sonra ise bilançoda ödenmiş sermaye miktarı yeni duruma göre düzenlenmektedir.

Bedelsiz Sermaye Artırımının Avantajları

Bedelsiz sermaye artırımı ile birlikte hisselerin likiditesi artar. Sermaye artırımından önce alım satım akışkanlığı azalmış olan hisselerin sermaye artırımı sonrası hareketlilik kazanması söz konusu olur.

Aynı zamanda sermayenin kullanılmayan alt kalemleri de bedelsiz sermaye artırımı ile aktif hale getirilebilmektedir. Yıllar boyunca biriken emisyon primi, duran varlık satış karları, temettü ve yedekler gibi öz sermaye kalemleri ödenmiş sermayeye eklenme yoluyla kullanılabilir hale getirilebilmektedir. Bedelsiz sermaye artırımının diğer bir avantajı ise şirketin ödenmiş sermayesinin enflasyona karşı güçlendirilmesini sağlamasıdır.

Bedelsiz sermaye artırımı sonucunda şirket, kendi kaynaklarını kullanarak ek finansman sağlar. Şirketin hisse sayısının artmasına bağlı olarak piyasalardaki olumlu imajı güçlendirilmiş olur. Sermaye artırımı işleminden önce şirketin satışı zorlaşan hisselerinin likiditesinin artmasına ek olarak sermayenin pasif kalemleri aktif hale getirilebilmektedir. Ortaklara yeni hisseler karşılıksız bir şekilde dağıtılmış olup ortakların buna karşılık olarak herhangi bir bedel ödemesi gerekmemektedir. Ayrıca bilançoda ödenmiş sermaye miktarının yeni mali duruma göre yeniden düzenlenmesi söz konusu olmaktadır.