Bir durumu yazı ile bildirme amacıyla düzenlenen metinlere beyanname denilir. Beyannameler resmi işlerin yürütülmesinde sıklıkla kullanıldığı gibi özellikle mali işlerde yoğun olarak tercih edilir. Beyanname yoluyla yapılan yazılı bildirimler, herhangi bir konunun ilgili kurum tarafından kişiye beyan edilmesi diğer bir deyişle kişinin bilgilendirilmesi anlamına da gelir.
Vergi dairelerinde (Damga Vergisi, Tüketim Vergisi, Havagazı Vergisi gibi), Maliye ile ilgili işlerde, kamu dairelerinde ve daha pek çok farklı alanda kullanılan beyannamelerin kullanım alanlarına göre çeşitli türleri vardır. Beyanname türleri şu şekilde sıralanabilir: KDV beyannamesi, Muhtasar beyanname, Basit usulde yıllık gelir vergisi, Yıllık gelir vergisi beyannamesi, Yıllık kurumlar vergisi beyannamesi, Geçici vergi beyannamesi ve Damga vergisi beyannamesi.
Vergi dairelerinde mükelleflere karşı borç bildirimleri yapılırken beyannamelerden sıklıkla yararlanılır. Elde, posta yoluyla veya online olara beyanname iletilebilmektedir. Vergi bildirimi beyannamesinde; mükellefin adı, adresi, vergi dairesi bilgileri, matrah ile vergi bildirimi kısımları yer alır.
Vergi ödemelerinde beyanname düzenlenmesi yoluyla bildirimin yanı sıra borçlunun borcunun düzenlenmesi ve borcun borçluya bildirilmesi sağlanır. Vergi daireleri açısından beyanname borcun borçluya kurum tarafından beyan edilmesi anlamına gelir. Beyanname borçlunun borç yüküne bağlı olarak belirlenen ödeme bildirimleriyle birlikte düzenlenir.
İçindekiler
Beyanname Nasıl Verilir?
İlgili kurumlara beyannamelerin farklı şekillerde ulaştırılması mümkündür. Vergi beyannameleri ilgili vergi dairelerine elden götürülebildiği gibi postayla da iletilebilirler. Gelir İdaresi Başkanlığı’nın web sitesi üzerinden online beyanname de verilebilir. Gönderim şekli her ne olursa olsun önemli olan nokta beyannamelerdeki tüm bilgilerin eksiksiz ve doğru olmasıdır.
Beyanname Ne İşe Yarar?
Farklı alanlar ve farklı amaçlara yönelik olarak resmi kurumların talep ettiği bir belge olan beyannameler, borcu olan vatandaşların vergi borçlarının ortaya çıkmasında önemli bir rol üstlenir. Özellikle borcu olan kişiler için beyanname kullanımına sık rastlanır. Yazılı şekilde yapılacak bildirimle birlikte vergi borçları olan kişiler söz konusu beyannameyi ibraz ederek borçlarını ortaya çıkarabilirler.
Muhtasar Beyanname Nedir?
Gelir vergisine yönelik oluşturulan beyan türüne muhtasar beyanname denilir. Vergi sorumlusu olan kişiler ya da kurumlar tarafından diğer kişilerden kesilen vergilerin ödenmesinin yolu olduğundan işverenler ya da vergi kesintisi yapan kişiler muhtasar beyannamedeki vergi sorumlularıdır.
Gelir Vergisi Kanunu’nun 84.Maddesi’ne dayanan muhtasar beyanname ile işveren devlete, işçiden kestiği vergi matrahını geri ödeyeceğine dair beyanda bulunur. Bu kapsamda hesaplama stopaj yöntemiyle yapılır. Aylık ya da 3 aylık olarak verilebilen muhtasar beyannamenin bildirim zamanı çalışan sayısına göre belirlenir.
Yıllık Gelir Beyannamesi Nedir?
Kişilerin ve kurumların kazançlarını yıllık olarak beyan ettiği bildirimlere yıllık gelir beyannamesi denilir. Kira, sermaye, kazanç, ücret ve irat gibi gelir kalemleri yıllık gelir beyannamesi kapsamındadır. Yıllık gelir vergisi beyannamesi elden verilebilir, posta yoluyla ulaştırılabilir ya da Gelir İdaresi Başkanlığı’nın web sitesinde bulunan Hazır Beyan Sistemi üzerinden kullanılabilir.
KDV Beyannamesi Nedir?
En çok kullanılan vergi beyanlarının başında katma değer vergisi beyannamesi gelir. Herhangi bir ürünü ya da hizmeti satın alan kişilerin ya da tüketicilerin satın aldığı yere ödediği vergi tutarına KDV denilir. Söz konusu ürün ve hizmetten elde edilen kazanca göre ürün ve hizmet sahibinin yükümlülüğü vergi beyanını devletin belirlediği KDV oranı üzerinden ilgili kuruma yapmaktır.
Geçici Vergi Beyannamesi Nedir?
Geçici vergi beyannamesi 3 aylık periyotlar şeklinde ve elde edilen kazanca göre yapılan peşin vergi ödemesi şeklinde tanımlanabilir. Peşin vergi uygulaması serbest meslek sahipleri, ticari firmalar ve kurumlar vergisi mükellefleri tarafından kullanılır. Peşin vergi temel olarak ekstra ödenen bir vergi değildir, ödenecek olan verginin parçalara ayrılmasıdır.
Kurumlar Vergisi Beyannamesi Nedir?
Kurumlar üzerinden alınan bu vergi türünde mükellef, vergiye tabi olan her kazancına ilişkin olarak ve her ayın 25.gününe kadar ilgili kuruma vergi beyanında bulunur. Beyanlar iş yerinin bağlı bulunduğu vergi dairesine yapılır.
Basit Usul Beyanname Nedir?
Gelir Vergisi Kanunu’nun 46.maddesine göre yapılan basit usul vergilendirme birçok farklı avantaj sağlar. Basit usul vergilendirmeye tabi olanlar muhasebe defteri bulundurmadıkları gibi vergi kesintisi yapma zorunlulukları bulunmaz. Kira gider kalemleri için muhtasar beyanname vermezler ve geçici vergiye tabi tutulmazlar.
Kendi işinde çalışan, yıllık işyeri kira bedeli 7.600 TL ila 12.000 TL arasında olan ve gerçek usulde gelir vergisine tabi olmayanlar basit usul beyannameye tabi olurlar.
Düzeltme Beyannamesi Nedir?
Elden ya da online olarak yapılan beyanlara göre düzeltme beyannamesi değişiklik gösterir. Kağıt üzerinde elden yapılan beyanlarla ilgili düzeltmeler kağıt üzerinde yapılmalı, online olarak yapılan beyanlardaki düzeltmeler ise online olarak gerçekleştirilmelidir. Düzeltme işlemleri bağlı bulunulan vergi dairesi üzerinden yapılmalıdır. Online ortamda gerekli düzeltmeler yapıldıktan sonra beyanname yeniden onaylanır.
Düzeltme beyannamesi mutlaka kanuni süre içinde yapılmalıdır. Aksi takdirde beyannamede usulsüzlük cezası gibi yaptırımlarla karşı karşıya kalınması söz konusu olabilmektedir. Düzeltme beyanına gereksinim duyulmaması için yapılması gereken beyannamelerdeki tüm alanların eksiksiz ve doğru bir şekilde doldurulmasıdır.