Bilanço tartışmasız bir şekilde en önemli mali tablolardan biri olup ilgili dönem sonlarında kar/zarar tablosuyla ilintili olarak yasal kayıtlar baz alınmak kaydıyla muhasebe standartları çerçevesinde çıkarılmaktadır. Finansal raporlama standartları paralelinde bilanço hazırlamak, bilanço esasına göre muhasebe kayıtlarını tutan tüm işletmeler için yasal bir yükümlülük olarak kabul edilir. Bilanço herhangi bir şirketin, ilgili dönemde, o anki mali durumunu gösteren ve anlık mali durumuna yönelik önemli ipuçları veren bir finansal tablo olarak tanımlanabilir.
Yürütülen operasyonların performansını ölçerek ilerlemek işletmeler açısından çok önemlidir. Kazanç elde edilmesi için faaliyet gösteren işletmeler, mali durumlarının analizini yapmak ve finansal tablolar ışığında geleceklerine yön vermek için birçok göstergeden yararlanırlar. Bu amaca hizmet eden mali tabloların başında bilanço gelir. Bilanço genel teamülde 3 aylık, 6 aylık, 9 aylık ve 1 yıllık periyotlarda hazırlanır.
İçindekiler
Bilanço Ne İşe Yarar?
Bilançolar şirketin geleceğe dair planlar yapabilmesi için önemli birer yol göstericidir. Çoğunlukla 3, 6, 9 ve 12 aylık periyotlarda hazırlanan bilançolar; işletmenin attığı adımların ne kadar doğru olduğunu ve kısa vadede işletmenin ne yönde yol aldığını gösterir. Diğer yandan yatırımcılar açısından da bilanço oldukça önemlidir. Yatırım yapacakları şirketin kısa vadeli performansını izleme ve yatırım bütçelerini en doğru şekilde yönlendirme imkanı verir. Bununla birlikte kısa dönemli tablolar olan bilançolar uzun vadeli planlarda yeterli öngörüyü sağlamak için kullanılamazlar.
Bilanço Ana Kalemleri Nelerdir?
Şirketin belirli bir tarihteki finansal durumunu, iç ve dış kaynakların nereden sağlandığını ve bunların nerelerde kullanıldığını gösteren mali tablolara bilanço denilir. Bilançoyu en kısa şekilde Bilanço, Varlıklar= Borçlar+Öz kaynaklar olarak tanımlamak mümkündür.
Varlıklar diğer bir deyişle aktifler, bilançonun sol tarafında yükümlülükler diğer bir deyişle borçlar bilançonun sağ kısmında yer alır. Bilançonun üçüncü ana kısmı ise öz kaynaklardır. Bilançonun sol tarafı aktifler, sağ tarafı pasifleri göstermektedir.
Bilanço Nasıl Hazırlanır?
Bilançolar belirli süreleri kapsayacak şekilde hazırlanmakta olup yüksek hassasiyet gerektiren bir sürecin ürünü olma özelliğine sahiptirler. Bilanço mali bir tablo olarak işletmenin performansına doğru bir yön verebilmesi için sağlıklı kayıtlara ve esaslara uygun bir şekilde hazırlanmalıdır. Bu kapsamda bilanço hazırlanırken dört ana başlıktan ilerlenmelidir:
- Bilanço başlığı: Bilanço düzenlenirken ilk olarak başlığa ihtiyaç vardır. Bilanço başlığında işletmenin adı, unvanı ve bilançonun düzenlenme tarihi yer almalıdır.
- Aktif kısım: Bilançonun sol kısmında aktifler bulunur. Burada işletmenin elinde bulunan tüm varlıklar ile alacaklar yer alır. Aktif kısım kendi içinde dönen varlıklar ile duran varlıklar olarak ikiye ayrılır. Dönen varlıkların bir mali yıl içinde nakde dönüşme imkanı vardır. Duran varlıklar ise bir mali yıl içinde nakde dönüşme imkanı olmayan varlıklar şeklinde tanımlanabilir.
- Pasif kısım: Bilançonun sağ kısmında pasif varlıklar yer alır. Kısa vadeli yabancı kaynaklar, uzun vadeli yabancı kaynaklar ile öz kaynaklar olarak üçe ayrılır. İşletmenin sermayesi, geçmiş yıl kar/zararları, yasal yedek akçeler ve borçlar bu kısımda belirtilir.
- Dipnotlar: Bilançonun daha iyi anlaşılması ve yorumlanabilmesi için gerekli açıklamalar bu bölümde yer alır.
Bilanço Neden Önemlidir?
Bir şirketin varlıklarını, öz kaynaklarını ve yükümlülüklerini belirli zaman dilimlerinde raporlayan, getiri oranlarının hesaplanması ile sermaye yapısının değerlendirilmesi kapsamında temel araç görevi gören finansal tabloya bilanço denilir. Bilanço ve yanı sıra hazırlanan kar/zarar tablosunun bütünleşik olarak ele alınması ve analiz edilmesi birçok fayda sağlar.
- Şirketin yürüttüğü faaliyetlerin etkinliklerini ve başarı derecesini ölçme,
- Şirketin hedeflerine ulaşma performansını tespit etme,
- Şirketin geleceğe yönelik planlarını hazırlama,
- Şirketin yükümlülüklerini karşılama kapasitesini ölçme,
- Şirketin faaliyetlerinin denetiminde ve değerlendirilmesinde oldukça faydalıdır.
Bilanço ve kar/zarar tablosu aracılığıyla şirketlerin dönemsel performanslarını ölçmek, işletmelere yön veren pek çok rasyoyu hesaplamak, bu rasyolardan hareketle şirketin geleceğini daha doğru bir şekillendirmek olasıdır. Bu rasyolar arasında ilk sıralarda cari oran, nakit oran, borç/özsermaye oranı, kısa vadeli borç oranı, stok devir hızı, net işletme sermayesi, Öz kaynak karlılığı, finansal kaldıraç oranı ve alacakların tahsil süresi olarak sıralanabilir.
Bilanço Nasıl Yorumlanır?
Bilanço tablolarını incelenmesinden hareketle alınacak kararların başarılı olabilmesi için bilanço doğru okunmalıdır. Bilanço okunurken dikkat edilmesi gereken noktalar şu şekildedir:
- İlk olarak aktifler değerlendirilmelidir. Dönen varlıklar ve duran varlıklar olarak iki başlık altında toplanan aktiflerde varlıkların fazla ve verimli kullanılıyor olması karlılık belirlenirken ana etken olarak kabul edilir.
- Şirketin elindeki menkul kıymetler bilançoda dikkatle değerlendirilmelidir. Her şirketin elde ettiği kazancı farklı finansal yatırım araçlarıyla değerlendirmesi mümkündür.
- Şirketin gerçekleştirdiği mal ve hizmet satışları nedeniyle ortaya çıkan alacaklar bilançoda önemlidir. Alacaklar, sonraki dönem karlılıklarına dair fikir sunabilmektedir.
- 12 aydan daha uzun bir süredir şirketin elinde bulunan ve duran varlıklar denilen varlıklar bilanço okunurken göz önünde bulundurulmalıdır.
- Bilanço okunurken yalnızca bir dönem değerlendirilmemeli ve önceki dönemlere ait bilançolarla kıyaslama yapmaya özen gösterilmelidir.