Kamu çalışanlarının yani devlet memurlarının bir şirket kurması ya da bir şirkete ortak olması, yasal çerçevelerle düzenlenmiş bulunmaktadır. Devlet memurları şirket kurabilir mi, devlet memurları hangi şirket türlerini kurabilir ve diğer sorularınızın yanıtlarını içeriğimizde bulabilirsiniz.
İçindekiler
Devlet Memurları Bir Şirkete Ortak Olabilir mi?
Ülkemizde devlet memurları, yürürlükte olan kanunlara ve düzenlemelere uymaları hâlinde yetkili otoritelerin belirlediği şirket türlerini kurabilir ya da bu şirketlere ortak olabilir. Diğer yandan devlet memurları görevleriyle çıkar çatışmasına neden olabilecek işlerde faaliyet gösteremez.
Devlet memurları kamuya bağlı olduğundan şirket kurup kuramayacakları konusunda bazı kafa karışıklıkları yaşansa da, bu konu 657 sayılı Devlet Memurları Kanununda son derece net bir şekilde açıklanmış bulunmaktadır. Kanunda, memurların tacir ya da esnaf statüsünde herhangi bir faaliyette yer alamayacağı açıkça belirtilmektedir.
Buna bağlı olarak ticari ve sanayi kurumlarında görev alamayacakları sonucu çıkarılmaktadır. Mevcut yasaklardan bazıları ise devlet memurlarının ofis ve büro açamayacağı yönündedir. Yükseköğrenim kurumlarında ya da kooperatiflerde de çalışamazlar. Memurlar şirket açabilir mi sorusuna verilecek yanıt ise açılacak şirket türüne göre değişiklik göstermektedir.
Ticaret ve Diğer Kazanç Faaliyetlerinde Bulunma Yasağı olarak geçmekte olan belirleyici hükümlerde ise devlet memurlarına yasaklanan işler açıkça belirtilmiş bulunmaktadır. Bu yasada aynı zamanda şirket açma ile ilgili detaylara da yer verilmiştir. Bu kapsamda kolektif ve komandite şirket ortaklığı kesin bir şekilde reddedilmiş bulunmaktadır. Söz konusu hükümlerin verilme nedeniyse temel olarak memurun zarara uğramasını önlemektir. Bu sayede hem maddi açıdan yıpranmasını önlemek hem de memuriyetini verimli bir şekilde yerine getirmesini sağlamak hedeflenmektedir.
Kanunda devlet memurlarının şirket ortaklığı konusunda detaylı açıklamalar bulunmaktadır.
Anonim Şirket
Devlet memurları anonim şirket ortağı olabilir. Ancak sadece ortak statüsünde bulunabilir, başta yönetim olmak üzere denetim gibi söz hakkı gerektiren görevlere dahil olamaz. Şirket adına temsil ya da vekil olmaları da söz konusu değildir. Anonim şirket türünde ortaklığın söz konusu olabilmesi için şirket ana sözleşmesinde memur olan kişi yönetici ve temsil üyeleri arasında yer almamalıdır.
Limited Şirket
Limited şirket, devlet memurlarının ortak olabileceği diğer bir şirket türüdür. Memurların limited şirketlerdeki ortaklık görevleri, anonim şirketlerdekilere benzer. Devlet memurları limited şirketlerde yönetim kurulu üyeliği ve denetim gibi görevlerde bulunamaz. Şirket ana sözleşmesinde idare ve temsilciler arasında ortak olacak memur yer alamaz.
Kooperatif Şirket
Kooperatif şirket ise devlet memurlarının ortak olabileceği üçüncü şirket türüdür. Kooperatif şirketlerin özellikleri limited ve anonim şirketlerden farklıdır. Buna bağlı olarak devlet memurları kalkınma ve tüketim kooperatiflerinde etkili görevler alabilir. Yönetim ve denetim kurulunda bulunabilir. Kooperatif şirkette ortaklık şirket esas sözleşmesi ile belirlenmelidir.
Devlet Memurlarının Kurabileceği Şirket Türleri Nelerdir?
Devlet memurlarının şirket kurup kuramayacağı sık sorulan bir konu olsa da, yanıtın şirket türlerine göre verilmesi daha doğru olacaktır. Ülkemizde en yaygın olarak tercih edilen şirket türü anonim şirket olup memurların bu tür bir şirket kurup kuramayacağına ilişkin kesin bir bilgi bulunmaz. Anonim şirketin diğer bir özelliği, devlet memurlarının ortak olabileceği bir şirket türü olmasıdır.
Ayrıntılı olarak incelendiğinde, devlet memurlarının anonim şirketlerde yönetim ve denetim yetkisi olmadığı görülebilir. Şirketin ana esas sözleşmesinde yönetici ya da temsilci olarak bulunamaz. Bu nedenle şirket kurmak isteyen memurların karar verme sürecinde dikkatli olması çok önemlidir.
Limited şirketlerde de memurlar yönetime ilişkin görevler üstlenemez ve temsil gerektiren durumlarda görev alamaz. Şirketin kanuni tarafında memur olan kişi görünemez. Tek paylı şirketler dikkate alındığında yöneticinin doğrudan pay sahibi olacağı bilinmektedir.
Anonim şirket türü için yönetim kurulu üyesi olma zorunluluğu bulunmaz. Bu durumda devlet memuru şirketin %100 hissesine sahip olabilir ve bu durum herhangi bir sorun teşkil etmez. Kooperatif şirket ortaklığı konusunda detaylı bir düzenleme bulunmaz. Devlet memuru kooperatif şirkete ortak olabilmekle birlikte diğer şirket türlerinde de belirtildiği üzere yönetim işlerinde görev alamaz.
Devlet Memurları Hangi Şirket Türlerini Kuramaz?
Devlet memurlarının şirket kurucusu olması son derece zor olsa da, ortaklık söz konusu olduğunda şartlar biraz daha esnektir. Bununla birlikte memurların kesin olarak kuramayacağı şirket türleri aşağıda sıralanmıştır.
Komandit Şirket
Komandit şirket, iki ya da daha fazla kişi tarafından ticari faaliyet yürütme amacıyla kurulur. Ortaklar arasında farklı bir sorumluluk paylaşımı vardır. Ortaklardan biri sınırlı sorumludur, diğer ortaklar ise tam sorumluluğa sahiptir. Komandit şirketlerde sınırı ortakların sorumluluğu, yatırdıkları sermaye ile sınırlıdır. Sözleşmeyle kurulan şirket, ticari faaliyet yürütmek ve gelir sağlamak amacıyla kullanılır.
Kolektif Şirket
Ticari faaliyet yürütmek için kurulan kolektif şirkette ortak sayısı bakımından bir sınır yoktur. Ortaklar arasında eşit bir paylaşım söz konusu olup şirket yönetiminde tüm ortaklar eşit haklara sahiptir. Tüzel kişilik kazanabilen bir şirket türü olan kolektif şirket, devlet memurları tarafından kurulamaz.
Bunun nedeni, kolektif şirketlerde tüm ortakların sorumluluk altında olmasıdır. Buna bağlı olarak devlet memurlarının kamu görevleriyle ilgili bir çıkar çatışması söz konusu olabilir. Devlet memurları bu nedenle genellikle limited ya da anonim gibi daha sınırlı sorumluluğa sahip şirket türlerini tercih etmektedir.
Adi Şirket
En basit şirket türlerinden biri olan adi şirket, sahibinden ayrı bir mal varlığına sahip değildir. En az iki ortak bir araya gelerek ortak bir ticari faaliyette bulunmak için adi şirket kurabilir. Adi şirketlerin tüzel kişiliği olmadığı gibi şirket borçlarından ortaklar bireysel olarak sorumludur. Bununla birlikte devlet memurları adi şirket kuramaz.
