Devreden KDV Nedir?

Prensip olarak kârlı mal ve hizmet satışı gerçekleştiriliyorsa, satış dolayısıyla tahsil edilen KDV tutarı tedarik nedeniyle ödenen KDV tutarından fazla olur ve aradaki fazla tutar vergi dairesine ödenir. Buna bağlı olarak devreden KDV oluşmaz.

Devreden KDV’nin oluştuğu durumlarda öncelikle devreden KDV’nin kaynağı araştırılmalı ve nedeni bulunmaya çalışılmalıdır. 

• Sürekli olarak zararına mal ve hizmet satışı yapılıyorsa, 
• Yüksek miktarda stok varsa,
• Satışa konu mal ya da hizmetin üretiminde KDV’siz girdiler bulunuyorsa ve üretimde büyük ölçekte iş gücü vb temin edildiyse,
• Yüksek tutarda sabit kıymet satın alındıysa devreden KDV oluşabilir.

Bununla birlikte devreden KDV’nin yukarıda sıralanan durumlardan kaynaklanmaması hâlinde, bir alacak niteliğindeki bu bilanço kaleminin nakde dönüştürülmesi ve/veya vergi ve sosyal güvenlik borçlarına mahsup edilmesi mümkün olabilir. 

Devlet tarafından KDV’den istisna edilmiş, indirimli KDV oranı uygulanmış ya da tevkifata tabi tutulmuş satışlar dolayısıyla satıcının müşterisinden tahsil edemediği KDV tutarının belirli kriterler kapsamında devletten geri alınması, KDV iadesi olarak adlandırılır. Geri alma şekli nakden olabilir ya da vergi ve SGK borçlarının ödenmesinde diğer bir deyişle mahsuben kullanılabilir.

Bu doğrultuda Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 11, 13, 14, 15 ve 17/4-s  maddeleri kapsamında KDV’den istisna edilen, %1 veya %8 KDV oranı uygulanan ve kısmî tevkifata tabi satışlar nedeniyle tahsil edilemeyen KDV’nin satışa konu mal ve hizmetin temini veya üretilmesi sırasında yüklenilen kısmını geri almak mümkündür.

KDV İadesine Konu Olabilecek Temel Satışlar Neler?

• Mal ihracatı
• Hizmet ihracatı
• Yatırım teşvik kapsamındaki satışlar
• İhraç kayıtlı satışlar
• %1 – %8 indirimli orana tabi satışlar
• Özel uluslararası antlaşmalar çerçevesindeki KDV’den istisna satışlar
• Kısmi KDV tevkifatına tabi satışlar

KDV iadesi alabilmek için sağlanması gereken temel şartlar şu şekilde sıralanabilir:

• İlgili dönemde iade alınabilir KDV tutarından fazla devreden KDV olması
• İstisnaya tabi satışın konusunu oluşturan mal ya da hizmetin temini ya da üretimi safhasında KDV’li girdiler olması

KDV iadesine konu edilebilecek alımlar ise aşağıdaki şekildedir:

• Doğrudan mal ya da hizmet üretiminde veya temininde yüklenilen KDV
• Demirbaş, teçhizat ve özel maliyet gibi alımlardan verilen paylar
• Genel gider ve pazarlama giderlerinden verilen paylar

Bunların yanı sıra uygulanmakta olan bazı özel hususlar bulunmaktadır. Bu kapsamda;

• Daha önce takip eden yılda nakit talep edilebilen indirimli orana tabi satışlar dolayısıyla yüklenilen KDV tutarının 2017 yılından itibaren konut eslimlerinde döneminde talep edilmesi mümkündür.
• Daha önce indirime tabi satışlar dolayısıyla uygulanan alt sınır 2017 yılında 21.400 TL’den 10.000 TL’ye indirilmiş bulunmaktadır.
• Teminat uygulaması ile YMM raporunun tamamlanması beklenmeden 5 iş günü içinde tüm sektörlere nakden iade yapılabilmektedir.

Devreden KDV ile ilgili olarak yılsonuna;

• KDV hesaplarının kapanmış olduğu,
• Devreden KDV tutarının KDV beyannamesi ile uyumlu olduğu kontrol edilmelidir. Bu tespitin ardından devreden KDV ile ilgili olarak, yıl başındaki devreden KDV ile yıl sonundaki devreden KDV arasındaki fark arttıysa bunun nedeni araştırılmalıdır. 

Devreden KDV’si bulunan firmaların istisna kapsamında işlemleri varsa ve bu firmalar herhangi bir iade almadıysa, bu konunun değerlendirilmesi gerekir. Alınan iadenin düşük olduğuna ilişkin şüpheler varsa, bu konu da mutlaka araştırılmalıdır.

Devreden KDV Nasıl İade Edilir?

Katma değer vergisi yani KDV, satın alınan mal ve hizmetler üzerinden alınan dolaylı bir vergidir. Verginin mükellefi ise mal ya da hizmetlerin üreticileri ve nihai tüketiciye ulaşana kadarki aşamada arada yer alan satıcı ve dağıtıcılar olmaktadır. Bununla birlikte KDV yansıtılan bir vergidir. Verginin gerçek ödeyicisi ise o malın ya da hizmetin nihai tüketicisidir. Nihai tüketiciye ulaşana kadarki tüm süreçlerde üretici ve satıcılarda, satış bedeli üzerinden hesaplanıp tahsil edilen KDV’den, önceki safha için ödenen KDV’ler indirilir. İndirim sonrası pozitif fark kalırsa vergi dairesine ödenir. Negatif fark olması halinde sonraki döneme devredilir. Bazı KDV’den istisnai işlemler ve indirimli oranan tabi işlemler dolayıcıyla yüklenilen, fakat indirim mekanizmasıyla telafi edilemediğinden katlanılan verginin mükelleflere iadesi söz konusudur.

Zaman içerisinde bazı mükelleflerin KDV iadesinde yöntem değişikliğine gidilmiştir. Bu doğrultuda, KDV iadesinde ilk yöntem değişikliği, sektör ayrımı yapılmaksızın imal ettiği malları doğrudan ihraç eden imalatçılar için gerçekleştirilmiştir. Tebliğ Taslağında yer alan düzenlemeye göre, sektör ayrımı yapılmaksızın imal ettiği malı doğrudan ihraç eden imalatçılar, ihracat teslimlerine ilişkin olarak yüklendikleri KDV tutarına bakılmaksızın ihracat bedelinin yüzde 10’una kadar KDV iadesi talep edebilecektir. Bu aşamada; iade tutarı, devreden KDV tutarı ile sınırlı olacak, diğer bir deyişle % 10 olarak talep edilecek KDV iade tutarı, devir KDV tutarı ile karşılaştırılacak; hangisi küçükse o tutar iade edilecek, devir KDV yoksa iade de olmayacaktır.

Tebliğ taslağında yapılmış olan açıklamalara göre, söz konusu uygulamadan yararlanacak olan imalatçılar;

• Sanayi siciline kayıtlı ve sanayi sicil belgesine hâiz olmalı ya da Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’ndan alınmış çiftçi kayıt belgesi, gıda işletmesi kayıt belgesi ve işletme onay belgelerinden (üretici belgesi) herhangi birine yani imalatçı belgesine sahip olmalıdır.
• İlgili meslek odasına kayıt bulunmalıdır.
• Üretimin yapıldığı dönemde yürürlükte bulunan Sanayi Sicil Tebliğlerinde öngörülen sayıda işçi çalıştırmalı, gerekli araç parkına sahip olmalı ya da kapasite raporundaki üretim altyapısına sahip olmalıdır.

İmalatçılar, imalatçı belgesinde yer alan üretim kapasitesinde öngörülen ve imal edip ihraç ettikleri mallar için bu düzenleme kapsamında iade talep etme hakkına sahiptir. İmalatçı belgesinde yer alan üretim kapasitesine göre imal edilebilecek mallarla bu kapsamda fason olarak imal ettirilen mallar için bu uygulamadan yararlanabilir. İmalatçı belgesindeki üretim konusu malların tamamının fason olarak imal ettirilmesi ise iade yapılmasına engel teşkil etmez.