Finansal Kiralama (Leasing) Nedir? Sözleşme Nasıl Yapılır?

Finansal kiralama birçok ülkede uygulanmakta olan bir sistemdir. Bu sistemde malın hukuki sahibi ile ekonomik sahibi farklı kişilerdir.

Ticari işletmeler gereksinimlerine göre bazı durumlarda kullanacakları malı satın almaktansa kiralarlar. Bu durumda finansal kiralama hizmetleri devreye girer. Finansal kiralama hizmetleri belirli prosedürler kapsamında gerçekleştirilmekte olup bu prosedürler sayesinde tarafların hakları ve sorumlulukları güvence altına alınmış olur.

Finansal Kiralama (Leasing) Nedir?

Yatırım malı olarak kullanılan herhangi bir aracın sözleşme süresi boyunca Leasing şirketi tarafından belirlenmiş olan kira bedeli karşılığında kiracının kullanım hakkı elde etmesini sağlayan finansman yöntemine finansal kiralama diğer bir deyişle leasing denilir. Bu yatırım araçlarının inşaat makineleri, fabrika, endüstriyel makineler gibi araçlar olması mümkündür. Finansal kiralama yöntemi kullanılarak firmalar masraflarını kontrol altına alabilecekleri gibi sermayelerinin yanında ihtiyaçlarını karşılama imkanı da elde ederler. Yine bu yöntem tercih edilerek işletmenin kar oranları ve verimliliği artırılabilir. 

Finansal Kiralama (Leasing) Sözleşmesi Nasıl Yapılır?

Finansal kiralama sözleşmesinin şeklen bazı şartlara tabi olması söz konusudur. Bu şartlar şu şekilde sıralanabilir:

• Finansal kiralama sözleşmesi yazılı olarak kiralayan ve kiracı arasında yapılır. Sözleşmede taraflar, kefiller, kira bedeli, kiralanacak olan mal, tarafların borç ve yükümlülükleri gibi temel bilgilerin yer alması zorunludur.
• Sözleşme mutlaka noter nezdinde düzenlenmelidir. Söz konusu malın taşınır bir mal olduğu durumlarda kiracının ikametgah adresinin olduğu noterde özel sicile tescil ettirilmesi gerekir. Eğer sözleşmeye konu olan mal taşınmazsa bu durumda taşınmazın yer aldığı tapu kütüğünün beyanlar hanesine şerh edilmelidir. Şerhin olmaması sözleşmenin geçersiz kılınmasına yol açar.
• Sözleşmenin taraflarından biri mutlaka anonim şirket statüsünde bulunmalıdır.
• Finansal kiralama sözleşmeleri en az 4 yıl süreyle yapılabilmekte olup bu sürenin altında bir finansal kiralama sözleşmesi yapılabilmesi için Hazine Müsteşarlığı tarafından belirlenen bazı sabit kıymetlerin söz konusu olması şartı aranır.
• Finansal kiralama sözleşmesinin sona ermesi ile birlikte kiralanan mal, kiracının sorumluluğundan çıkıp kiracının kullanım hakkı biter. Eğer süre sonlandığında kiracıya malın alım hakkı tanınacaksa bu durum sözleşmede belirtilmelidir.
• Finansal kiralama şirketi, sözleşme konusu malı kiralamadan önce mutlaka sigortasını yaptırmalıdır. Sigortalanan sözleşme konusu malın aylık prim ödemeleri kiracının sorumluluğunda olur.
• Kiracının, sözleşme konusu malı alt sözleşme ile bir başkasına kiralama ya da herhangi bir şekilde kullandırma hakkı yoktur. Bu durum sadece kiracı ve kiralayan arasında yapılan finansal kiralama sözleşmesinde söz konusu olursa mümkündür. Sözleşmede buna izin veren bir ibare bulunmadığı takdirde kiracının malı üçüncü kişilere devretmesi söz konusu değildir.

Finansal Kiralama (Leasing) Sözleşmesinde Kiracının Hakları ve Borçları Nelerdir?

• Kiracının temel sorumluluğu sözleşmede belirtilen kira ödeme periyotlarında sözleşme konusu malın kira bedelini ödemektir.
• Kiracı sözleşmenin süresi boyunca mal üzerinde söz sahibi olup sözleşmenin amacına hizmet edecek şekilde her türlü faydayı sağlayabilir.
• Kiracının sözleşmeye konu ola malı gereğine uygun olarak kullanması gerekir.
• Kiracı sözleşme süreci boyunca kiralamış olduğu malın her türlü bakımından sorumlu olur. Aksi bir hüküm bulunmadığı takdirde kiracının bu yükümlülüğü yerin getirmesi zorunludur.
• Sözleşme konusu malın sigortasına ait primlerin ödenmesi kiracının sorumluluğudur. Sigorta işlemlerinden sorumlu olan taraf finansal kiralama sözleşmesinde belirtilmelidir.
• Finansal kiralama sözleşmesi geçerli olduğu süre boyunca sözleşme konusu mal hasar görürse sigortanın karşılamadığı miktar kiracının sorumluluğundadır.
• Kiracının tercihine bağlı olarak üçüncü kişiden kiralanan malın kusurlu olması durumunda kiralayan tarafın sorumlu tutulması söz konusu olamaz.
• Sözleşme konusunu oluşturan malın mülkiyeti kiralayan tarafa ait olup kiracının satın alma hakkına dair sözleşmede bir düzenleme varsa sözleşme sonlandığında malın mülkiyetinin kiracıya geçmesi söz konusu olabilir. 
• Kiracı kiracılık sıfatını veya sözleşmeden doğan hak ve sorumluluklarını kiralayandan yazılı izin alma kaydıyla devretme hakkına sahiptir.

Finansal Kiralama (Leasing) Sözleşmesinde Kiralayanın Hakları ve Borçları Nelerdir?

• Malı kiralayan taraf finansal kiralama sözleşmesi ile malın sorumluluğunu kiracıya devretmekte olup sözleşmenin yapıldığı tarihten itibaren iki yıl içinde malın kiracıya devri zorunlu olur.
• Malı kiralayan taraf, malın satıcısı ya da imalatçısıyla sözleşme yapmadığı için malın kiracıya teslimi gerçekleşmediği takdirde Borçlar Kanunu’nda bulunan borçların ifa edilememesi durumunda karşı tarafın da haklarını düzenleyen hükümlerin uygulanması söz konusu olur.
• Finansal kiralama sözleşmesinde belirtilmesi kaydıyla kiracıya malın satın alınması hakkı tanınabilir. Sözleşme bu şekilde düzenlenir ve kiracıya tebligat yapılırsa kiracının satın alma hakkını otuz gün içinde kullanmadığı ya da malı kiralayana iade etmediği durumda kiralayan taraf malın mülkiyetinin kiracıya devri konusunda tek taraflı olarak her tür işlemi yapabilir.
• Kiralayan taraf finansal kiralama sözleşmesinde herhangi bir ibare geçmediği durumda malın mülkiyetini üçüncü kişiye devretme hakına sahip değildir. Sözleşmede böyle bir ibare olduğu durumlarda devir işlemi ancak başka bir kiralayana yapılabilir.

Finansal Kiralama (Leasing) Sözleşmesi Hangi Hallerde Sona Erer?

Finansal kiralama sözleşmesi olağan ya da olağanüstü hallerle sona erebilmektedir. Kiracının kira borcunu tamamlamasıyla kendiliğinden sona erebilir. Ya da kiracının ölümü, iflası, fiili ehliyetini kaybetmesi ya da kira bedelini ödemeyip temerrüde düşmesi veya kanunda yazılı olan başka nedenlerden dolayı da sona erebilir.