İhbar tazminatı, işçinin istifası ya da işten çıkarılması durumunda ödenen paradır. İşten çıkarma ya da istifa durumunda tarafların ödediği bu parayla diğer taraf iş değişikliğine hazırlık yapmak için süre kazanır. Belirsiz süreli iş sözleşmelerinin feshedilmesi durumunda, ihbar süresi dolana kadar çalışmaya devam edilebilir ya da ihbar tazminatı ödenerek derhal işten çıkış yapılabilir.

İş sözleşmelerinin fesh edilmesi sırasında hem işveren hem de işçi yasal bildirim sürelerine uymakla yükümlüdür. Kanunda ya da iş sözleşmesinde öngörülen fesih sürelerine uyulmaması durumunda usulsüz fesihten bahsedilebilir. Usulsüz fesihte bulunan taraf ise karşı tarafa ihbar tazminatı ödeme yükümlülüğüne sahiptir.

İhbar tazminatının amacı hem işçinin hem de işverenin ani fesihten, işten çıkarılmadan/çıkıştan zarar görmesini engellemektir. İhbar tazminatının işçi için getiriliş amacı ile işveren için getiriliş amacının birbirinden farklı olduğu söylenebilir.

İşveren herhangi bir bildirim yapmaksızın iş sözleşmesini feshederse işçi işsiz kalır. İşsizliğin işçinin öngöremediği ve önceden haber alıp hazırlık yapamadığı bir anda olması, işçinin ve işçinin bakmakla yükümlü olduğu kişilerin mağdur olmasına neden olur. Bu aşamada devreye giren ihbar tazminatı, işverenin işçinin hazırlığı olmadan iş sözleşmesini feshetmesi durumunda ödenerek işçiyi korur.

İşçi herhangi bir bildirimde bulunmadan iş sözleşmesini feshettiğinde ise işveren işgücü kaybı yaşar, iş yerindeki düzen bozulur ve o işi yapacak yeni bir işçi bulunana kadar söz konusu kadroda boşluk olur. Bundan dolayı işçinin işverene ihbar tazminatı ödemesi gerekir.

Bu tür durumlarda ihbar tazminatı hem işçinin hem işverenin mağdur olmasını önler. Kanunda belirtilen sürelere uymayan taraf, diğer tarafa para ödemekle yükümlüdür. Gerekli durumlarda bir avukat desteği alınarak hakların korunması sağlanabilir.

İhbar Tazminatı Ne Zaman Hak Edilir?

İşverenin ya da işçinin ödemekle yükümlü olduğu ihbar tazminatını hak etmek için yasalarla belirlenmiş bazı şartlar bulunmaktadır. Bu şartların sağlanması durumunda ihbar tazminatı hak edilebilir.

İhbar tazminatını hak edebilmek için öncelikle işçi ve işveren arasında belirsiz süreli iş sözleşmesi olması şartı aranır. İş akdi, kanunda ön görülen ihbar sürelerine uyulmaksızın feshedilmiş olmalı ve iş sözleşmesinin feshi haklı bir nedene dayanmamalıdır.

Yukarıda yer alan şartların eksiksiz bir şekilde sağlanması durumunda ihbar tazminatı hak edilir. Diğer yandan ihbar tazminatına yönelik olarak bazı özel durumların olabileceği de göz önünde bulundurulmalıdır. Peki bu özel durumlar neler?

İşçi emekli olduktan sonra aynı iş yerinde çalışmaya devam ettiği ve emekli olunca kıdem tazminatı aldığı durumlarda, emeklilikten sonraki çalışma yeni bir iş sözleşmesi niteliği taşır. İhbar süresinin hesaplanması sırasında emeklilikten sonraki çalışma süresinin dikkate alınması gerekir.

İhbar Tazminatı Ne Demek?

Çalışma hayatında sürekli bir çalışan sirkülasyonu vardır. Özellikle çalışan sayısı fazla olan işletmelerde yenilik, küçülme, büyüme ya da performans gibi nedenlere bağlı olarak çalışanlar iş yerinden ayrılabilir ya da işten çıkarılabilir. Bu tür durumlarda çalışanların ve işverenlerin yasal hakkı olan ihbar tazminatı, ihbar süresi ve ihbar tazminatı gibi kavramlar önem kazanır.

Gerek çalışanları gerek iş verenleri maddi açıdan ilgilendiren hakların başında gelen ihbar tazminatı, İş Kanunu Mevzuatında belirtildiği üzere çalışanların işten ayrılması ya da çıkarılması durumunda olası bir mağduriyeti önlemek için verilen bir ödeme hakkıdır. İhbar tazminatı ödemesi, iş sözleşmesinde belirlenen ihbar süresine uyulmadan sözleşmenin feshedilmesi durumunda çalışan ya da işveren tarafından ödenmektedir.

İş sözleşmesi devam etmesine karşın çalışan herhangi bir ön bilgi verilmeden işten çıkarılır ya da belirlenen işten çıkarma süresine uyulmazsa ihbar tazminatını işveren öder. Çalışan kanunen belirlenen süreler dışında habersiz ya da yasal süreye uymadan işten ayrıldığında ise aynı miktarı tazminat olarak işverene öder.

İhbar Tazminatı Hakkı Nasıl Kazanılır?

İşçi ve işverenin belirli durumlarda ödemekle yükümlü olduğu ihbar tazminatının ödenmesi için bazı şartlar karşılanmalıdır. Bu nedenle hem işçi hem işveren için “ihbar tazminatı hakkı nasıl kazanılır?” sorusunun yanıtı son derece önemlidir.

İhbar tazminatı, İş Kanunu’nda belirtilen yükümlülükler yerine getirilmediği takdirde ödenir. İşçi ya da işverenden hangisi yükümlülüklerini yerine getirmezse, karşı tarafa tazminat ödemekle yükümlüdür. Bu durum İş Kanunu’nda son derece açık bir şekilde belirtilmiştir.

İhbar tazminat hakkı kazanmak için işçi ve işveren arasında belirsiz süreli bir iş sözleşmesi olması ilk koşuldur. Belirsiz süreli iş akdinin sonlandırılması için yeni bir bildirime gerek olmamakla birlikte iş akdinin ne zaman sonlanacağı belli olmadığından ihbar süresine uygun yazılı bildirim yapılması gerekir.

İhbar süresi hesaplanırken ise işçinin görev aldığı süre dikkate alınmalıdır. İşçinin 6 aydan daha kısa süre görev yaptığı durumlarda bildirim sürecinden iki hafta sonra iş sözleşmesi feshi gerçekleşir. Çalışma süresinin 6 ay ila 1,5 yıl arasında olduğu durumlarda 4 hafta, 1,5 yıl ila 3 yıl arasındaki çalışma süresinde 6 hafta sonra sözleşme feshedilir. Çalışan işletmede 3 yıldan fazla görev yaptıysa ihbar süresi 8 hafta olarak uygulanır. İhbar süresi aynı zamanda işçilerin tazminat haklarını da belirler.

İhbar tazminatı hakkı kazanmak için sağlanması gereken diğer bir şart ise iş akdi feshinin geçerli bir nedene dayanmamasıdır. İşçi ya da işveren iş akdini haklı bir nedene dayanarak feshederse karşı tarafa tazminat ödemesi gerekmez. İşten ayrılma nedeni haklıysa iş akdi derhal feshedilebilir.

İş Kanunu’nun 24. maddesinde yer verilen bu durum gerçekleştiği takdirde çalışan ihbar süresini beklemeksizin iş sözleşmesini feshedebilir. Tarafların ihbar tazminatı ödemesi için iş akdinin feshi usule aykırı olarak yapılmalıdır.4857 sayılı İş Kanunu’nun 17. maddesinde belirtildiği üzere işçinin kıdemine göre belirlenmiş ihbar sürelerine uyulmaksızın iş akdi feshi yapılması durumunda ihbar tazminatı hakkı kazanılır.

İhbar Tazminatı Süreleri

Süresiz iş sözleşmesi ile çalışan işçiler, herhangi bir haklı sebep olmaksızın iş sözleşmesini feshetmek ve işinden ayrılmak istediği takdirde bu durumu belirli bir süre içerisinde işverene bildirmekle yükümlüdür. Aynı şekilde işverenlerin de iş sözleşmesini herhangi bir haklı sebep olmaksızın feshetmek ve çalışanı işten çıkarmak istediği takdirde bu durumu belirli bir süre öncesinde çalışana bildirmesi gerekir. Söz konusu bildirim süreci ise ihbar süresi olarak adlandırılır.

İhbar süresinin ne kadar olacağı her çalışan özelinde çalışma süresine göre belirlenir. Diğer bir deyişle çalışma süresi 1 yıl olan işçi ile 3 yıl olan işçinin ihbar süresi ve tazminatı aynı değildir. Söz konusu hesaplama, çalışanın kıdemiyle orantılı olarak artmakta olup çalışanın çalışma süresi arttıkça ihbar süresi ve tazminatı da artış gösterecektir.

Hizmet Süresi

Bildirim Süresi

İhbar Tazminatı Tutarı

6 aydan az olan çalışma dönemi için

2 hafta

2 haftalık ücret

6 aydan 1,5 yıla kadar olan çalışma dönemi için

4 hafta

4 haftalık ücret

1,5 yıldan 3 yıla kadar olan çalışma dönemi için

6 hafta

6 haftalık ücret

3 yıldan fazla olan çalışma dönemi için

8 hafta

8 haftalık ücret