İhdas Edilen Ek Deprem Vergisinin Konusu Nedir?

Doğal afetler dünya genelinde çok ciddi mağduriyetlere neden olabildiği gibi çok büyük ekonomik kayıplara yol açabilmektedir. Bu yüzden ülkeler genel politikaları dahilinde doğal afetlere hazırlıklı olmak ya da doğal afetlerin neden olduğu hasarları onarmak için ek ekonomik kaynaklardan faydalanma ihtiyacı duymaktadır. Bu kapsamda ülkemizde Şubat ayında yaşanan büyük doğal afet sonrasında olduğu gibi pek çok ülkede çeşitli doğal afet vergileri yürürlükte bulunmaktadır.

Coğrafi konumundan dolayı doğal afetlerin olumsuz etkileriyle sık sık karşılaşan ülkemizde çeşitli doğal afet vergileri uygulanmakla birlikte bunlardan sonuncusu 7440 sayılı Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun 9 Mart 2023 tarihinde TBMM Genel Kurulu’nda görüşülerek kabul edilmiş ve 12 Mart 2023 tarihinde Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş bulunmaktadır.

Bu kapsamda 7440 sayılı Kanun ile kurum kazancının tespitinde istisna ve indirimden yararlanan kurumlar vergisi mükelleflerine yönelik olarak ek vergi uygulaması başlamıştır. Peki bu ek verginin mükellefleri kimlerdir?

Ek Verginin Mükellefleri Kimlerdir? Ek Vergi Nasıl Hesaplanır?

Ek verginin mükellefleri, kurumlar vergisi mükellefleridir. Ek vergi mükellefiyeti kurumlar vergisi mükellefleri ile sınırlı olup gelir vergisi mükellefleri ek vergi mükellefi değildir.

7440 sayılı Kanun’un 10. maddesi kapsamında olmak kaydıyla 2022 yılının kurumlar vergisi hesabında;

• Kurumlar Vergisi Kanunu ve diğer kanunlarda bulunmakta olan düzenlemeler doğrultusunda kurum kazancından indirim konusu yapılmış olan istisna ve indirim tutarlarıyla Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 32/A maddesi dahilinde indirimli kurumlar vergisine tabi bulunan matrahlar üzerinden ve dönem kazancıyla ilişkilendirilmesi söz konusu olmaksızın %10 oranında,
• Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5/1-a maddesinde düzenlenmiş olan iştirak kazancı istisnasına konu kazançlarla yurt dışından elde edilerek en az %15 oranında vergi yükü taşıdığı tevsik edilmiş kazanç üzerinden %5 oranında ek vergi hesaplanır.

Hangi İstisna ve İndirimler Üzerinden Ek Vergi Hesaplanmaz?

7440 sayılı Kanun kapsamında aşağıda belirtilmiş olan indirim ve istisnalar ek vergiden müstesna olmaktadır:

• Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5. maddesinin birinci fıkrasının (d) bendi kapsamında kurumlar vergisinden müstesna tutulmakta olan yatırım fon ve ortaklık kazançları,
• Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5. maddesinin birinci fıkrasının (i) bendi kapsamında kurumlar vergisinden müstesna tutulmakta olan kooperatiflerin ristum istisnası dahilinde yer alan kazançları,
• Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5. maddesinin birinci fıkrasının (j) bendi kapsamında kurumlar vergisinden müstesna tutulmakta olan sat – kirala – geri al işlemlerinden doğmakta olan istisna kazançlar,
• Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5. maddesinin birinci fıkrasının (k) bendi kapsamında kurumlar vergisinden müstesna tutulmakta olan her tür varlık ve hakların, kira sertifikası ihracı amacıyla ve sözleşmenin sonunda geri alınması kaydıyla varlık şirketlerine satışıyla varlık kiralama şirketleri tarafından bu varlıkların devralındığı kuruma satışından doğmakta olan kazançlar, 
• Kurumlar Vergisi Kanunu’nun geçici 14. maddesi kapsamında kurumlar vergisinden müstesna tutulmakta olan kur korumalı mevduat kaynaklı kazançlar,
• Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10. maddesinin (b), (c), (ç), (d), (e) ve (f) bentleri kapsamında kurum kazancından indirim konusu yapışabilmekte olan bağış ve sponsorluk giderleri,
• Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10. maddesinin (g) bendi kapsamında kurum kazancından indirim konusu yapılabilmekte olan girişim sermayesi fonu,
• Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 10. maddesinin (h) bendi kapsamında kurum kazancından indirim konusu yapılması söz konusu olan korumalı iş yerlerinde istihdam edilen ve iş gücü piyasasına kazandırılmaları güç olan ruhsal ya da zihinsel engelli çalışanlar için diğer kişi ve kurumlar tarafından karşılanan tutar dahil yapılmakta olan ücret ödemelerinin yıllık brüt tutarının %100’ü oranında korumalı iş yeri indirimi,
• Gelir Vergisi Kanunu’nun geçici 61. maddesi kapsamında yer almakta olan tevkifata tabi yatırım indirimi istisnası,
• İlgili kanunlar uyarınca kurum kazancından indirilmesi mümkün olan bağışlar ile yardımlar, 
• 10.07.2018 tarihli ve 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 407. maddesi kapsamında tanımlanmış olan mikro ve küçük işletmelerin teknoloji geliştirme bölgeleri ile AR-GE ve tasarım merkezlerinden elde etmekte oldukları istisnaya ve indirime konu kazançları.

Ek Vergi Ne Zaman Beyan Edilecek ve Ödenecek?

Ek vergi 2022 Kurumlar Vergisi Beyannamesi ile beyan edilecek. Ek verginin ilk taksiti kurumlar vergisinin ödeme süresi dahilinde, ikinci taksiti ise bu süreyi takip etmekte olan dördüncü ayda ödenecektir.

Özel hesap dönemi tayin edilmiş mükelleflerde ek vergi, 2023 yılı içinde sona eren hesap dönemi dahilinde verilmesi gereken beyannamelerde gösterilme yoluyla uygulanacaktır. Bu kapsamda ilk taksitin kurumlar vergisinin ödeme süresi içinde, ikinci taksitin bu süreyi takip eden dördüncü ayda ödenmesi gerekmektedir.

Bununla birlikte yaşanan doğal afetten etkilenen bölgede 6/2/2023 tarihi itibarıyla, Adana, Adıyaman, Diyarbakır, Elazığ, Gaziantep, Hatay, Kahramanmaraş, Kilis, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa İlleri ile Sivas İlinin Gürün İlçesinde kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunanlar ek vergiden muaf tutulmaktadır. Kapsam dahili bölgelerde üretim tesisleri vs bulunmasına karşın merkezleri bölge dışında olan kurumlar farklı bir düzenleme gelmediği takdirde şu aşamada kapsam dahilinde bulunmaktadır.