Satılmış ya da satılacak olan bir malın aynı işletmeye ait bulunan ya da bulunmayan iki farklı adres arasında nakledilmesi sırasında söz konusu naklin; malın konusu, kime ait ve kaç birim olduğu gibi bilgilerle birlikte kayıt altına alındığı belgeye sevk irsaliyesi denilir. Malın satış işleminden sonra verilen bir makbuz niteliğinde olan sevk irsaliyesinin fatura olarak kullanılması mümkün değildir.
İçindekiler
Sevk İrsaliyesinde Hangi Bilgiler Bulunmalıdır?
İrsaliye malın bir yerden bir yere sevkinde düzenlenmekte olan bir belge olup en az 3 nüsha düzenlenmelidir. Sevk irsaliyesi üzerinde;
- Sevk irsaliyesi ibaresi,
- Maliye Bakanlığı klişesi ya da noter tasdik mührü şekli,
- Gönderilmekte olan malın miktarı ve cinsi,
- İrsaliyeyi düzenlemekte olan mükellefin adı soyadı eğer varsa ticari ünvanı, iş adresi, vergi dairesi, hesap numarası,
- Müşterinin adı soyadı, ticari ünvanı, adresi eğer varsa vergi dairesi ve hesap numarası,
- Mükellefin diğer iş yerine ya da satılmak üzere bir müşteriye gönderildiği durumlarda malın nereye ve kime gönderildiği,
- Malın taşıyıcıya teslim edildiği tarih ve müteselsil irsaliye numarası,
- İrsaliyeyi düzenleyenin, malı teslim edenin ve teslim alanın imzaları bulunmalıdır.
İrsaliye Hangi Durumlarda Düzenlenir?
Sevk irsaliyesi satılmış ya da satılacak olan ticari ürünlerin bir yerden bir başka yere taşınması esnasında kullanılması zorunlu olan ve mali onaylı kağıtlar üzerinde düzenlenen bir belgedir. Söz konusu ürün aynı firmanın bir başka adresine, bir firmadan bir başka firmaya ya da şahsa olabilir. Ancak her koşulda sevk irsaliyesi, ürünlerin naklini gerçekleştiren araçta bulunmalıdır.
Firmalar, kendilerine ait depolar ve/veya şubeler arasında ürün sevkiyatının olacağı durumlarda sevk irsaliyesi düzenlemeli ve sevk aracında bulundurmalıdırlar.
Bir firmanın ticari ürünlerini satılmak için toptancıya, aracıya ve/veya perakendeciye gönderilmesi durumunda da malı gönderen kişilerin gönderilen ürünler için sevk irsaliyesi oluşturması gerekir.
Satılan ürünlerin sevkiyatında, ürünün faturasının bulunması sevk irsaliyesi bulundurulması zorunluluğunu ortadan kaldırmamaktadır.
Bununla birlikte son kullanıcıların tüketim ya da kullanma amacıyla aldıkları ürünleri kendileri taşıdığı ya da naklettirdiği durumlarda ürünleri ait satış fişi ya da fatura bulundurulması kaydıyla sevk irsaliyesi oluşturulması zorunluluğu bulunmamaktadır.
Sevk İrsaliyesi Düzenlerken Bu Noktaları Gözden Kaçırmayın
Sevk edilen ürünün faturası en geç 7 gün sonunda kesilmiş olmalıdır. İrsaliyedeki ürünlerin KDV’lerinin oluşabilmesi için faturasının düzenlenmesi gereklidir. Sevk irsaliyesi en az 3 nüsha olarak düzenlenmelidir. Bir nüsha düzenleyen mükellefte kalması, diğer nüshaların ürünleri taşıyan kişide bulunması gerekir. Eğer bir irsaliye 3 nüsha olarak düzenlenmediyse hiç oluşturulmamış kabul edilmekte ve bu durumda her bir irsaliye için özel usulsüzlük cezası kesilmesi mümkün olmaktadır.
Sevk irsaliyesi ürünün nakliyesini gerçekleştiren araçta bulunmak zorundadır. Eğer yolda maliye tarafından bir denetim yapılır ve nakliyesi yapılan ürünlere ait irsaliye araçta bulunmazsa hem satıcıya hem alıcıya her bir irsaliye için ceza kesilebilmektedir.
Ürünlerin alıcı tarafından taşındığı ya da taşıttırıldığı durumlarda sevk irsaliyesini de kendisi bulundurmak mecburiyetinde olduğu kabul edilir. İrsaliyenin satıcı tarafından düzenleneceği konusunda anlaşılmış ve satıcı sevk irsaliyesini oluşturmuşsa bu durumda alıcının ayrıca bir sevk irsaliyesi düzenlemesi gereği ortadan kalkar.
Sevk belgesinin alıcı tarafından düzenlenmesi gereken durumlarda belgenin oluşturulmadığı tespit edilirse özel usulsüzlük cezası yalnızca alıcıya kesilmektedir. Taşıma alıcı tarafından yaptırılıyor olmasına rağmen sevk irsaliyesini satıcı tarafından düzenlenmesi konusunda anlaşıldıysa belgedeki herhangi bir yanlışlıktan kaynaklanacak usulsüzlük cezası satıcıya kesilmektedir.
Herhangi bir denetim esnasında, düzenlenmiş olan sevk irsaliyesindeki miktar ve içerik ile sevk aracındaki miktar ve içerik arasında tutarsızlık tespit edilirse bu durumun sebebi araştırılır. Tutarsızlık satıcı firmadan kaynaklanıyorsa ceza satıcı firmaya kesilir. Ancak satıcı firma sevk irsaliyesini doğru düzenlemiş buna rağmen alıcı tarafından daha sonra sevk aracına farklı ürünler yüklenmişse ceza alıcıya kesilmektedir.
İrsaliyeli Fatura Nedir?
Normal koşullarda sevk irsaliyesi ve fatura satıcı firma tarafından ayrı ayrı hazırlanmaktadır. Bu iki belgenin bir arada hazırlanmasına ihtiyaç duyulduğu durumlarda sevk irsaliyeli fatura devreye girmektedir. İrsaliyeli fatura satılan bir ürün, faturası ile birlikte müşteriye ulaştırılacağı zaman tercih edilebilir.Sevk irsaliyeli faturada hem faturada hem de sevk irsaliyesinde bulunması gereken bilgiler yer almaktadır. İrsaliyeli fatura normal faturada bulunması gereken bilgileri de içerdiği için normal fatura özelliğini de taşımaktadır.
Diğer bir deyişle irsaliyeli fatura normal fatura ve sevk irsaliyesi belgelerinin birleşiminden meydana gelen üstelik mali değere sahip olan bir belgedir. Fatura ve irsaliye için geçerli olan özelliklerin tümü irsaliyeli fatura için de geçerlidir. Ancak şekilsel bazı farkların bulunması söz konusu olabilmektedir. Örneğin irsaliyeli faturanın üzerinde normal faturadan farklı olarak “İrsaliyeli Fatura” ibaresi yer alır ayrıca Maliye Bakanlığı klişesi ya da noter tasdiki bulunur. Normal fatura en az 2 nüsha düzenlenebilirken irsaliyeli fatura en az 3 nüsha kesilmelidir. Normal faturada sevk bilgileri yer almamasına rağmen irsaliyeli faturada malın nereye ve kime gönderildiği gibi bilgiler yer alır.