Kur Farkı Faturası Nedir? Nasıl Düzenlenir ve Kaydı Yapılır?

Farklı iki ülkeye ait olan para birimlerinin değişim oranına kur, bu para birimlerinin değişimi sırasında ortaya çıkan farka da kur farkı adı verilir. Dövizli faturaların kesildiği tarih ile tahsilat tarihi arasında geçen süre içerisinde kur farkı oluşması olasıdır. Böyle bir durumda kur farkı taraflardan hangisi lehine ortaya çıktıysa bu farktan ortaya çıkan tutar kur farkı faturası adı altında fatura edilir.

Ülkemizde sabit kur yerine dalgalı kur sisteminin uygulanıyor olması satış yapılan tarihteki kur ile tahsilat yapılan tarih arasındaki kur değerinin farklı olmasına neden olabilmektedir. Bu durumda döviz tutarı aynı kalmasına rağmen TL tutarında farklılıklar meydana gelebilmektedir. Özellikle işletmelerin geçici vergi dönemlerinde kur farkından kaynaklanan sorunlar sıklıkla yaşanabilmektedir.

İşletmeler bu nedenden dolayı yabancı para cinslerinden borçlarını ve alacaklarını değerlendirirken, geçici vergi dönemlerinde ortaya çıkan kur farkları için fatura düzenlememekle birlikte tahsilat sırasında fatura düzenlemektedirler. 

Vergi Usul Kanunu’nun 215.maddesine göre kayıtlarda ve belgelerde Türk para birimi kullanılması şarta bağlanmış olmakla birlikte Türk lirası karşılığının gösterilmesi koşuluyla yabancı para birimine göre düzenleme yapılması da söz konusu olabilmektedir. Bu hüküm doğrultusunda Türk şirketlerinin mal ya da hizmet satışıyla doğan alacakları için Türk Lirası karşılığını göstermek kaydıyla döviz cinsinden fatura düzenlemesi mümkün olabilmektedir. Eğer dövizli fatura yurt dışındaki bir alıcıya düzenlendiyse faturaya Türk Lirası karşılığının eklenmesi zorunlu bulunmamaktadır.

Yabancı para cinsinden düzenlenen faturalarda yer alan döviz tutarları Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası döviz alış kurundan Türk lirasına çevrilmekte ve yurt içi alıcı ile satıcı tarafından defterlerine kaydedilmektedir. Düzenlenmiş olan faturaların tahsil günü geldiğinde ise fatura tarihi ve tahsilat tarihi arasında kur farkı oluştuysa, taraflardan hangisinin lehine fark söz konusuysa bu farktan kaynaklanan tutar fatura edilmelidir. Kur farkından kaynaklanarak alacaklı tarafın eline geçen ekstra miktar kur farkı geliri, bu farkın eksiye doğru geliştiği durumlarda kur farkı gideri olarak ifade edilmesi mümkündür. Kur farkı faturası her iki tarafın anlaşmalarını en adil şekilde sonuçlandırmasında son derece önemli rol sahibidir.

Kur Farkı Faturası Nasıl Düzenlenir?

Mal ya da hizmet bedeli karşılığında kesilen dövizli faturanın bedeli alındığı, önceden kesilmiş olan fatura bu ödeme ile tamamen ya da kısmi olarak kapatıldığı zaman diğer bir deyişle tahsilat yapıldığı zaman gerekli durumlarda kur farkı faturası kesilmelidir. Kur farkı faturası TL hesabında lehine para kalan taraf tarafından kesilmekte olup Katma Değer Vergisi Genel Uygulama Tebliği’nin “III/A/5.3.Kur Farkları” başlıklı bölümünün ikinci ve üçüncü paragrafında, lehine kur farkı doğan KDV mükelleflerinin (satıcı/alıcı) kur farkları için fatura düzenlemesi zorunlu kılınmaktadır.

Kur farkı faturasının genel itibarıyla diğer faturalardan bir farkı yoktur. Kur farkı faturası düzenlenirken fatura mutlaka Türk Lirası cinsinden düzenlenmelidir. KDV hesaplaması kur farkına göre yapılıp yazılmalı, açıklama kısmına ise Kur Farkı Faturası ibaresi işlenmelidir. Karşı tarafın e-fatura mükellefi olduğu durumlarda kur farkı faturası, e-fatura olarak düzenlenebilmektedir.

Kur Farkı Faturası Kesmek Zorunlu mudur?

Yapılan işlemlerde kalan TL bakiyesinin kapatılması için kur farkı faturasının kesilmesi zorunlu olup tahsilat kurunun, kesilen fatura kuruna eşitlenerek TL bakiyenin sıfırlanması doğru bir yöntem değildir. 

Kur farkı, faturanın kesildiği dönemde teslime konu olan mal ya da hizmetin tabi olduğu KDV oranının kullanılması gerekmektedir. Diğer bir deyişle mal ya da hizmet faturasında %18 KDV uygulandıysa kur farkı faturasında da KDV oranı %18 olacaktır. Kur farkı faturası düzenlenirken kalan TL bakiyesinin KDV’li tutar olduğu düşünülür ve KDV’siz tutar hesaplanır. Örneğin kalan TL bakiye 118 TL ve KDV oranı %18 olduğu durumlarda kur farkı faturasının matrahı 100 TL, KDV’si 18 TL ve toplam tutarı da 118 TL olarak işleme alınır.

Mal ya da hizmet bedeli karşılığında kesilen dövizli fatura tahsilata alındığı ve bu ödemeyle kesilmiş olan fatura tamamen ya da kısmen kapatıldığında kur farkı faturasının kesilmesi gerekmektedir. TL bakiyenin kur farkı faturası olmadan sıfırlandığı ve kur farkı faturası kesilmediği durumlarda kesilmeyen her bir fatura için 290 TL’den az olmamak kaydıyla faturalarda yazılması gereken tutarın %10’u kadar usulsüzlük cezası uygulanır. Özel usulsüzlük cezası hem faturayı kesmesi hem de kur farkı faturası alması gereken ancak bu yükümlülüklerini yerine getirmeyen her iki tarafa da kesilebilir.

Ülkemiz vergi kanunlarına göre dövizli ve borçlu alacaklar, dönem sonlarında Merkez Bankası’nı ilan ettiği dönem sonu kurlarıyla değerlenir, diğer bir deyişle dövizli borçlar ve alacaklar bu kurlarla çarpılıp ve yasal defterlerde TL karşılıkları gösterilir. Faturanın kayıt sırasındaki TL karşılığıyla dönem sonu kuruyla değerleme sonrası TL karşılığı arasındaki farklar olumlu olduğunda kur farkı gelir hesaplarına, olumsuz olduğunda kur farkı gider hesaplarına alınmaktadır.

Kur farkı faturası ile hesabın TL bakiyesi kapatılmakta olup herhangi bir ödeme yapılmaz. Kur farkı faturası aslında bir düzeltme işlemidir. Kur farkı faturasını düzenleyen tarafa faturada yer alan KDV’yi ilgili ayda vergi dairesine ödemekte, karşı taraf da bu KDV’yi kendi beyannnamesinde indirim konusu yapabilmektedir.

Eğer kur farkı faturası 5.000 TL ve üzerindeyse BA/BS formlarında gösterilmesi zorunludur. Kur farkı faturası tutarı 5.000 TL’nin alındaysa ancak aynı firma özelinde gerçekleştirilen işlemlerden dolayı kesilen tüm kur farkı faturalarının toplamı 5.000 TL’yi geçiyorsa tüm faturalar BA/BS formunda gösterilmelidir. Kur farkı faturası diğer faturalardan farklı olmadığı için kağıt ortamında da e-fatura olarak da kesilebilir.