Ülkemizde geçerli olan 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu kapsamında devlet memurlarının görevlerine ilişkin olarak bazı ödevler, haklar ve yükümlülükler düzenlenmiş bulunmaktadır. Bu kapsamda yalnızca devlet memurlarından beklenen yükümlülükler değil memurların yapması yasaklı olan faaliyetlere de yer verilmektedir. Bu doğrultuda devlet memurlarının Kanun kapsamında olmak kaydıyla memuriyet dışında hangi tür kazançlar elde edip edemeyeceği de detaylı bir şekilde açıklanmıştır.
657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 28.maddesi olan “Ticaret ve Diğer Kazanç Getirici Faaliyetlerde bulunma Yasağı başlıklı maddesi uyarınca devlet memurlarının;
- Tacir ya da esnaf olması,
- Ticaret ve sanayi müesseslerinde görev alması,
- Ticari mümessil ve ticari vekil olması,
- Kollektif şirketlerde ortak ve komandite şirkette komandite ortak olması,
- Muayenehane, ofis ve büro açması,
- Özel kişilere ait yerlerde ve vakıf üniversitelerinde çalışması söz konusu değildir.
İlgili hükümlerin değerlendirilmesi sonucu memurların memuriyet alanında verimli bir şekilde çalışmasının ve maddi zarara uğramamasının hedeflendiği açıkça görülebilir.
İçindekiler
Devlet Memurları Hangi Şirketleri Kuramaz?
Devlet memurlarının kurması yasak olan şirketler şu şekilde sıralanabilir:
Komandit ve Kollektif Şirket
Komandit şirket açısından sorumluluğu sınırlı olmayan ortaklar komandite, sorumluluğu sınırlı olan ortaklara ise komanditer adı verilmektedir. Kanun kapsamında yer aldığı üzere devlet memurlarının komandit şirkette komandite ortak olması mümkün değildir.
Bununla birlikte devlet memurlarının komanditer ortak olamayacağına dair Kanun’da herhangi bir düzenleme yoktur. Bu yüzden devlet memurları komanditer ortak olabilir. Ancak kural olarak komandit şirketin yönetiminde ve denetiminde görev alamazlar.
Ticaret Kanunu’nun ilgili maddesinde bulunan tanıma göre kollektif şirket, ticari bir işletmenin bir ticari unvan altında işletilmesi amacıyla gerçek kişiler arasında kurulur. Kollektif şirket ticaret unvanı altında işletme amacı taşıyan bir şirket türü olduğu için devlet memurları tarafından kurulamaz. Ayrıca Kanun hükmüne göre devlet memurlarının kollektif şirkete ortak olmasına izin verilmez.
Adi Şirket
Adi şirketlerde şirketler ilgili kararlar oybirliğiyle alınmalıdır. Bu şirketin temsilinde ve idaresinde tüm ortakların söz sahibi olduğu anlamına gelir. Ticari işletme tamamen olmamakla birlikte kişi adına işletildiğinden tacir sayılması dolayısıyla devlet memurları bu tür şirketlere ortak olamazlar.
Devlet Memurları Ne Tür Şirketler Kurabilir?
Devlet memurlarının kurması gereken şirketler şu şekilde sıralanabilir:
Anonim Şirket
Kanun’da devlet memurlarının anonim şirket kuramayacağına ilişkin bir düzenleme bulunmaz. Bu sayede memuriyet görevini sürdürmekte olan devlet memurları anonim şirket ortağı olabilirler.
Anonim şirket ortakları, şirket idaresi ve temsili konusunda doğrudan yetkili değildir. Devlet memurları anonim şirket ortağı olabilmelerine karşın şirketin yönetiminde ya da dentiminde görev almaları söz konusu değildir.
Limited Şirket
Devlet memurları limited şirketlerde ortak olabilirler. Kanun kapsamında devlet memurlarının limited şirketlerin yönetimine ve denetimine ilişkin herhangi bir görev üstlenmemek kaydıyla ortak olmasında sakınca bulunmaz.
Diğer yandan limited şirket açısından şirketi temsil ve idare edecek olanların sözleşmede belirtilmiş olması gerekliliği bulunur. Bu doğrultuda devlet memuru şirketin temsilini yapan kişiler arasında bulunamaz.
Kooperatif Şirket
Devlet memurlarının kooperatif şirkete ortak olamayacağına ilişkin açık bir hüküm yoktur. Bu yüzden devlet memurları, anonim ve limited şirket ortağı olabilecekleri gibi kooperatif şirket ortağı da olma hakkına sahiptirler.
Devlet memuru kooperatif şirketlerin yönetimine ve denetimine yönelik olarak görev alamayacağı gibi şirketin temsilciğini de üstlenemez. Ayrıca kooperatif şirket yapısı, ortakların ekonomik menfaatlerini koruma eğilimi gösterdiğinden devlet memurlarının maddi zarara uğraması riskini de minimize eder.
Devlet memurları ülkemizde geçerliliğini koruyan Kanun kapsamında memuriyet dışında söz konusu şirketin yönetiminde ve denetiminde yer almamak kaydıyla kazanç elde etme amacıyla komandit şirkette komanditer ortak; anonim, limited ve kooperatif şirketlerde kurucu ya da ortak olabilirler.
657 sayılı Kanun’a göre devlet memurları tacir ya da esnaf sayılmalarını gerektirecek ticari faaliyetlerde bulunamazlar. Diğer yandan devlet memurlarının ticari faaliyetlerde bulunan sermaye şirketlerinde ortak olmamalarına dair herhangi bir yasal engel yoktur.
Bu kapsamda devlet memurları anonim ya da limited şirket kurabilirler ya da bu şirketlere ortak olabilirler. Devlet memurları bu tür şirketlerde tek hissedar olarak sermayenin tamamına sahip olabilirler. Yani devlet memurları tek başlarına anonim ya da limited şirket kurabilirler. Diğer yandan sermayesinin kendisine ya da başkasına ait olması fark etmeksizin herhangi bir şirketin yönetim ve temsil organlarında görev alamazlar. Bu doğrultuda devlet memurları sermayesinin tamamı kendisine ait olsa da anonim şirkette yönetim kurulu üyesi ve limited şirkette müdür olamazlar. Limited şirketlerde ortaklardan en az birinin temsil yetkisine sahip olması zorunluluğu vardır. Bu nedenle limited şirketlerde müdür olması yasak olan devlet memurlarının sermayenin tamamı kendilerin ait olaca şekilde limited şirket ortağı olması yasal olarak söz konusu olamaz.
Bu yüzden ticari girişimlerde bulunma ya da ticari kazanç elde etme amacı olan devlet memurları limited şirket ya da anonim şirket kurma ya da kurulu bu tür şirketlere ortak olma yoluyla ticari faaliyetlerde bulunabilirler.
