Müteselsil Sorumluluk Nedir?

Genellikle bir borcun ya da taahhüdün yerine getirilmemesi durumunda, birinin ya da bir şeyin sorumluluğunu üstlenmeye ya da garanti vermeye dayalı finansal güvence kefalet olarak adlandırılır. Kefaletin bir sözleşme ya da yasal anlaşma çerçevesinde gerçekleşmesi mümkündür. Çoğunlukla finansal anlaşmalarda ya da kredi işlemlerinde görülen kefalet durumunda, kefil asıl borçlunun borcunu ödememe riskini üstlenir.

Müteselsil sorumluluk ise birden fazla kişinin, bir borcun ya da zararın tamamının ödenmesi sorumluluğundan, zincirleme şekilde ve tek başına sorumlu olması hali olarak tanımlanabilir. Birden fazla kişi için yalnızca müteselsil sorumluluk kararı verildiği durumlarda, alacaklı kişinin borcun tamamı için borçlular arasından seçtiği bir tanesine müracaat etme hakkı vardır. Örneğin 4 borçlu varsa ve toplam borç 4.000 TL ise alacaklı kişi borçlular arasından bir borçluya müracaat edip 4.000 TL’nin tamamını seçtiği borçludan isteyip tahsil edebilir. Müşterek ve müteselsil sorumluluğun aynı anda olması halinde alacaklı kişi, toplum borcunu tahsil edene dek, istediği borçludan istediği miktarda para tahsil edebilir.

Müteselsil sorumluluk temelde zincirleme borç sorumluluğu olarak tanımlanır. Bir borç ya da zarar birden fazla kişinin sorumluluğundayken, borçlulardan birinin borcun sorumlu olduğu payını ödemektense borcun tamamını ödemekle yükümlü hale gelmesi durumudur. Borcun bir kısmını değil de tamamını ödeyen kişi müteselsil sorumlu kişi olmaktadır. Diğer yandan tazminatın kendi payına düşen kısmından fazlasını ödeyen kişinin, fazla ödeme dolayısıyla diğer müteselsil sorumlulara karşı rücu hakkı vardır ve zarar görenin haklarına halef olmaktadır.

Rücu istemi, tazminatın tamamının ödendiği ve zarardan birlikte sorumlu olunan kişinin öğrenildiği tarihten başlayarak 2 yıl; tazminatın tamamının ödendiği tarihten itibaren 10 yıl geçince zaman aşımına uğramaktadır. Tazminatı ödemesi beklenen kişinin, durumu sorumlu olduğu kişilere bildirme zorunluluğu vardır. Aksi takdirde zaman aşımı bu bildirimin dürüstlük kurallarına göre yapılabileceği bir tarihte işlemeye başlayacaktır.

Müştereken Sorumluluk Nedir?

Bir borcun ya da zararın tümünün ödenmesi konusunda, birden fazla kişinin kendi payları oranında sorumlu olması müştereken sorumluluk olarak adlandırılır. Birden fazla kişi için sadece müştereken sorumluluk kararı verildiği durumlarda alacaklı kişi, borçluların her birinden yalnızca borçlunun kendi payına düşen bölümü tahsil edebilir. Dört borçlunun olduğu ve toplam borcun 4.000 TL olduğu durumlarda, alacaklı kişi her borçlu kişiden 1.000 TL tahsil edebilir.

Müşterek Borçlu Müteselsil Kefil Nedir?

Herhangi bir sözleşmenin ardından bir kişinin alacaklıya borcu varsa, borcun kişiden tahsili için kanuni takip işlemine başvurulur. Kanuni takip işleminden sonra alacaklı kişinin tüm borçları ödenmediyse, sözleşmede kefil olarak gösterilen kişiden borcu ödemesi istenir.

Bu aşamada sözleşme kapsamında kefalet vererek kefil olan kişi, asıl borçlunun borçlarını ödeme zorunluluğunu kabul eder. Borcu ödemediğinde ise asıl borçluya uygulanan her tür yasal işlemin kefile de uygulanması söz konusu olur. Diğer yandan, ülkemizde geçerli olan tahsil yasaları gereği, uygulanabilecek olan tüm kanuni işlemler öncelikle sözleşmeyi imzalayan asıl kişi için uygulanmalıdır.

Alacaklı ve müşteri arasındaki kefil sözleşmesinde “müşterek borçlu müteselsil kefil” ibaresinin bulunması halinde, kefil olan kişiyle asıl borçlu kişi alacaklı önünde eşit olarak kabul edilir. Diğer bir deyişle, kefalet veren kişi alacaklı karşısında asıl borçlu kadar borçlu konumunda bulunur. Bu madde sözleşmede bulunduğu takdirde, alacaklı kişi borcunu tahsil etmek için asıl kişiye gidebileceği gibi doğrudan kefile gitmeyi de tercih edebilir.

Alacaklı tarafın, borcunu tahsil edebilmek için kefaleti olan kişi üzerinde her tür yasal işlemi yapma hakkı bulunur. Genel olarak alacaklılar, herhangi büyük bir malın satışındaki borcu alabilmek amacıyla, asıl kişi ya da kefaleti bulunan kişi ayrımı yapmaksızın mal varlığı fazla olan tarafı tercih edebilirler. Bunun sonucunda ise borçlarını daha hızlı bir şekilde tahsil etmeleri mümkün olabilir.

Kefil ile Müteselsil Kefil Arasındaki Fark Nedir?

Kefil ikinci borçlu olarak geçmekte olup ödenmeyen borç öncelikle asıl borçludan tahsil edilmeye çalışılır. Borç ödenmezse öncelikle asıl borçludan tahsil edilmeye çalışılır. Eğer asıl borçludan borcun tahsil edilememesi söz konusu olursa o zaman kefilden tahsil edilmeye çalışılır.

Müşterek borçlu müteselsil kefil ise asıl borçluyla aynı konumda bulunur. Borcun ödenmemesi halinde, banka ya da alacaklı, borcun tahsil edilmesi için her iki tarafı da birinci mesul olarak kabul eder. Müşterek borçlu müteselsil kefil bir bakıma borca ortak anlamına gelir.

Müteselsil Kefillik Ne Zaman Sona Erer?

Ülkemizde geçerli olan Borçlar Kanunu’nun madde 598/3 düzenlemesi; “Bir gerçek kişi tarafından verilmiş olan her türlü kefalet, buna ilişkin sözleşmenin kurulmasından başlayarak on yılın geçmesiyle kendiliğinden ortadan kalkar” açıklamasını içermektedir. Bu düzenleme kapsamında; gerçek kişi kefiller, kefalet sözleşmesinin imza tarihinden itibaren 10 yılın sonuna kadar olan süreçte kefildirler. 10 yılın sonunda ise kefillik ortadan kalkar.

Henüz oluşmamış bir borç için kefalet verilmesi halinde de değişik bir durum söz konusu olmaz. Esas borç henüz doğmamış olsa da, 10 yılın sonunda gerçek kişi kefilin sorumluluğu ortadan kalkar.