Mal bedelinin, akreditifle beraber navlun bedelinin içinde bulundurulduğu durumlarda konşimento ve diğer sevk belgesi içinde “Navlunu ödenmiştir” kaydı bulunmalıdır. Ancak belirtilmemişse satıcı firmanın taşıyıcı firmadan navlun faturası alması ve ithalatçı firmaya göndermesi ya da tahsil belgeleri arasına navlun faturasını koyması gerekir.
Navlun faturası malların ithal edildiği ülkede hangi oranda vergiye tabi tutulduğuna dair kıymet tespitinin yapılabilmesi açısından en önemli unsurlardan biridir.
İçindekiler
Ülkemizde ithalat ve ihracat hacminin artırılması, ticari faaliyetlerin canlandırılması için navlun teşviki sunulur. Navlun destekleri ve teşvikleri her yıl yeniden düzenlenir diğer bir deyişle ekonomik koşullar değerlendirilerek revize edilir. Bu sayede ithalat ve ihracat yapan işletmelere tüm taşımacılık yollarında bir destek politikasından yararlanma imkanı verilir.
Navlun faturalarının onaylı navlun faturası ve yerli navlun faturası olmak üzere iki farklı türü vardır.
Onaylı navlun faturası konsolosluk faturası olarak da bilinir. İthalat işlemleri sırasında gümrüklere ibraz edilen gerçek faturaların, ithalatın gerçekleştiği ülkenin konsolosluğundan onay alması zorunluluğu vardır.
Yerli navlun faturası KDV iadesi içinde bulunan ve bir kopyası gümrük beyannamesine eklenen navlun faturası çeşididir. Faturanın geçerli olabilmesi için üzerinde; ithalatçının adı, adresi, unvanı, fatura numarası ve düzenleme tarihi, malın Türk menşeli ibaresi, teslim ve ödeme şekli, brüt ağırlığı, aracı ve muhabir banka isimleri gibi bilgilerin yer alması zorunludur.
Yükün taşınması konusunda yükü taşıyan ve taşıtan şahıslar arasındaki yükümlülüklerin belirlenmesi ve bazı hakların güvence altına alınması amacıyla yapılan anlaşmaya navlun sözleşmesi adı verilir. Yükü taşıyan kişi taşıma aracını taşıma işlemine hazır bulundurma yükümlülüğüne sahiptir ve bu hizmeti karşılığında ücret alır. Navlun bedeli, yükü taşıyan ve taşıtan kişiler tarafından belirlenir. Genelde yükü taşıtan taraf ödemekle yükümlü olsa da bazı istisnai durumlarda yükü teslim alan kişinin ödemesi de söz konusu olabilir. Bu gibi durumlarda navlunu ödeyecek kişinin konşimentoda belirtilmesi gerekir.
Navlun bedeli taşımanın gerçekleşeceği lokasyondaki ve zaman dilimindeki yoğunluk, rotanın yol şartları gibi belirli parametrelere göre değişebilir. Taşıma sonrasında sürücünün aynı rotada teslim edeceği başka mallar olması da bedeli etkiler. Navlun hesaplaması yapmak için ilk adım taşıma türünün belirlenmesi olmalıdır.
Hava yolu taşımacılığı çoğunlukla küçük yüklerin hızlı bir şekilde varış noktasına ulaştırılması için tercih edilir. Değerli eşyalar, antikalar gibi yüklerin taşınmasında sağlanması gereken güvenlik standartları açısından ideal bir yöntemdir. Çabuk bozulabilecek gıdalarda da soğutma giderlerinin ortadan kaldırılıp hızla ulaştırılmasını sağlar. Bu taşıma türünün navlun hesaplaması yapılırken ilk olarak hacimsel ağırlık hesaplanmalıdır. Yükün ait olduğu kategori, istiflenebilir/istiflenemez olduğu, brüt ağırlığı, malzeme ölçüleri gibi bilgiler ışığında hesaplama yapılabilir.
Kara yolu taşımacılığı geniş bir ağa sahip olması ve esnekliği dolayısıyla sıklıkla tercih edilen bir taşıma türüdür. Kara yolu taşımacılığı navlun hesaplaması yapılırken komple yük ve parsiyel yük taşımacılığı bağımsız şekilde değerlendirilmelidir. Komple yük çıkış ve varış noktası arasındaki mesafeye ve piyasa koşullarına bağlı olarak hesaplanmalıdır. Parsiyel yük taşımacılığında yükün hacimsel ağırlığı belirlenir ve navlun fiyatlandırmasında uygulanacak olan ağırlık hesaplanır.
Deniz yolu taşımacılığı hacimsel olarak büyük yükler için en ideal taşımacılık şekli olarak kabul edilir. Navlun hesaplaması yapılırken yükün hacimsel ağırlığı, navlun fiyatlandırmasında uygulanacak olan ağırlık ve mesafe gibi kriterler değerlendirilir. Ayrıca deniz yolu taşımacılığı navlun hesaplamasında komple konteyner, parsiyel yük ve Ro-Ro gibi taşıma alternatiflerine göre farklılık olabilir.
İthalat ve ihracat işleri yapan kişiler ve şirketler için navlun son derece önemli bir konudur. Şirketlerin ürün maliyetleri, satış fiyatları ve gönderileceği ülke gibi kriterler hesaplanırken navlun bedeli baz alınır. Bunun yanı sıra navlun bedelinin belirlenmesinde de etkili olan bazı faktörler vardır.
Navlun bedelini doğrudan etkileyen faktörlerin başında yükün hacmi gelir. Yüklerin bir konteynerı doldurup doldurmadığı önemli kriterlerden biridir.
Güzergahın yoğunluğu navlun maliyetini etkileyen bir faktördür. İhracat açısından dolu bir güzergahta rekabet yüksek olacağından navlun maliyeti düşebilir.
Yükler için tercih edilen konteynerların cinsi ve özellikleri navlun hesaplanmasında etkilidir. Bozulabilir gıda taşımacılığında konteyner soğutma özelliğine sahip olmalıdır. Yani konteynerın taşıması yapılacak ürünün özelliklerine uygun olması gerekir.
Yükün çıkış noktasından varış noktasına ulaşmasına kadar geçen süreye taşıma süresi ya da transit süresi denilir. Bu süre arttıkça navlun bedeli de artar. Nakliye işlemlerinin kısa sürede tamamlanması navlun bedeli açısından önemlidir.