Sevk İrsaliyesi Nasıl Düzenlenir?

Satılacak olan ya da satılmış olan malların bir yerden bir başka yere taşınması sırasında kullanılması zorunlu olan ve mali onaylı kağıtlar üzerinde düzenlenen belgelere sevk irsaliyesi adı verilir. Sevk irsaliyesi, ürünlerin nakil işleminin yapıldığı araçta mutlaka bulunmalıdır. Ticari ürünler bir firmadan bir başka firmaya sevk edilebileceği gibi aynı firmanın diğer bir deposuna ya da şubesine de sevk edilebilmektedir. 

Sevk irsaliyesi düzenlenirken üzerinde mutlaka bulunması gereken bazı bilgiler olup bunlardan biri sevk irsaliyesi ibaresidir. Sevk irsaliyesi ibaresi bulunan evrak sonrası maliye bakanlığına ait bir klişe ya da noter tasdikli olacak bir mühür şekline ihtiyaç duyulması söz konusudur. Sevk irsaliyesi içinde gönderilecek olan malın cinsinin girileceği ve miktarının girileceği ayrı bölümlerde bulunmalıdır. İrsaliyede bulunması gereken diğer bir şey irsaliyeyi düzenleyen kişinin adı ve soyadı, eğer varsa ticaret unvanı, iş adresi ve vergi dairesi numarası ile hesap numarasıdır. Ayrıca gönderilecek malın gönderileceği yere ait adres gibi bazı bilgilerinde de sevk irsaliyesi içerisinde yer alması gerekmektedir.

Sevk İrsaliyesi Düzenlerken Nelere Dikkat Edilmelidir?

Sevk edilen ürünün faturasının en geç 7 gün sonunda kesilmiş olması gerekir. İrsaliyede adı geçen ürünlerin KDV’lerinin oluşabilmesi için faturasının düzenlenmesi zorunluluktur. Sevk irsaliyesi en az 3 nüsha olarak düzenlenmekle birlikte bir nüshası düzenleyen mükellefte kalmalı, diğer nüshaların ürünleri taşıyan kişide bulunması gerekmektedir. Eğer bir irsaliye 3 nüsha olarak düzenlenmemişse hiç oluşturulmamış gibi kabul edilmekte ve  bu durumda her bir irsaliye için özel usulsüzlük cezası kesilmesi söz konusu olabilmektedir.

Sevk irsaliyesinin ürünün nakliyesini gerçekleştiren araçta bulunması bir zorunluluktur. Eğer yolda maliye tarafından yapılan bir denetim olur ve nakliyesi yapılan ürünlere ait irsaliye araçta bulunmazsa hem satıcıya hem alıcıya her bir irsaliye için ceza kesilmesi olasılığı söz konusu olabilmektedir.

Ürünlerin alıcı tarafından taşındığı ya da taşıttırıldığı durumlarda ise sevk irsaliyesini de kendisinin bulundurmak mecburiyetinde olduğu kabul edilmektedir. Ancak irsaliyenin satıcı tarafından düzenleneceği konusunda anlaşıldı ve satıcı sevk irsaliyesini oluşturduysa bu durumda alıcının ayrıca bir sevk irsaliyesi düzenlemesi gereği ortadan kalkmaktadır. 

Sevk belgesinin alıcı tarafından düzenlenmesinin gerektiği durumlarda belgenin oluşturulmadığı tespit edildiği takdirde  özel usulsüzlük cezası yalnızca alıcıya kesilir. Taşıma alıcı tarafından yaptırılmasına karşın sevk irsaliyesini satıcı tarafından düzenlenmesi konusunda anlaşıldıysa belgedeki herhangi bir yanlışlıktan kaynaklanacak usulsüzlük cezası satıcıya kesilir.

Herhangi bir denetim sırasında, düzenlenmiş olan sevk irsaliyesindeki miktar ve içerik ile sevk aracındaki miktar ve içerik arasında tutarsızlık tespit edildiği takdirde bu durumun sebebi araştırılmaya başlanır. Eğer tutarsızlığın satıcı firmadan kaynaklandığı tespit edilirse ceza satıcı firmaya kesilmektedir. Ancak satıcı firma sevk irsaliyesini doğru düzenlemiş olmasına rağmen alıcı tarafından daha sonra sevk aracına farklı ürünler yüklendiği tespit edilirse cezanın alıcıya kesilmesi söz konusu olmaktadır. 

Sevk İrsaliyesinde Hangi Bilgiler Bulunmalıdır?

Malın bir yerden bir yere sevkinde düzenlenmekte olan bir belge olan sevk irsaliyesinin en az 3 nüsha düzenlenmesi gerekmektedir Sevk irsaliyesi üzerinde;

• Sevk irsaliyesi ibaresi, 
• Maliye Bakanlığı klişesi ya da noter tasdik mührü şekli,
• Gönderilmekte olan malın miktarı ve cinsi,
• İrsaliyeyi düzenlemekte olan mükellefin adı soyadı eğer varsa ticari ünvanı, iş adresi, vergi dairesi, hesap numarası,
• Müşterinin adı soyadı, ticari ünvanı, adresi eğer varsa vergi dairesi ve hesap numarası,
• Mükellefin diğer iş yerine ya da satılmak üzere bir müşteriye gönderildiği durumlarda malın nereye ve kime gönderildiği,
• Malın taşıyıcıya teslim edildiği tarih ve müteselsil irsaliye numarası,
• İrsaliyeyi düzenleyenin, malı teslim edenin ve teslim alanın imzalarının bulunması bir zorunluluktur. 

İrsaliye Hangi Durumlarda Düzenlenir?

Firmalar, kendilerine ait depolar ve/veya şubeler arasında ürün sevkiyatının yapılacağı durumlarda sevk irsaliyesi düzenlemek ve sevk aracında bulundurmak zorundadırlar. 

Bir firmanın ticari ürünlerini satılması için toptancıya, aracıya ve/veya perakendeciye gönderdiği durumlarda malı gönderen kişilerin gönderilen ürünler için sevk irsaliyesi oluşturması gerekmektedir. 

Satılan ürünlerin sevkiyatında, ürünün faturasının bulunması durumunda sevk irsaliyesi bulundurulması zorunluluğu ortadan kalkmamaktadır.

Bununla birlikte son kullanıcıların tüketim ya da kullanma amacıyla almış oldukları ürünleri kendilerinin taşıdığı ya da naklettirdiği durumlarda ürünlere ait satış fişinin ya da faturanın bulundurulması kaydıyla sevk irsaliyesi oluşturulması gereksinimi ortadan kalkmaktadır.

İrsaliyeli Fatura Nedir?

Normal koşullarda sevk irsaliyesi ve fatura satıcı firma tarafından ayrı ayrı hazırlanmakla birlikte zaman zaman bu iki belgenin bir arada hazırlanmasına ihtiyaç duyulmakta ve bu aşamada devreye sevk irsaliyeli fatura girmektedir. İrsaliyeli fatura satılan bir ürünün, faturası ile birlikte müşteriye ulaştırılacağı zamanlarda tercih edilebilmektedir. Sevk irsaliyeli faturada hem faturada hem de sevk irsaliyesinde bulunması gereken bilgiler bulunmakta olup irsaliyeli fatura normal faturada bulunması gereken bilgileri de içerdiğinden dolayı normal fatura özelliğine de sahip bulunmaktadır. 

Diğer bir deyişle irsaliyeli fatura normal fatura ve sevk irsaliyesi belgelerinin birleşiminden meydana gelen üstelik mali değere sahip olan bir belge olarak tanımlanabilmektedir. Fatura ve irsaliye için geçerli olan özelliklerin tamamı irsaliyeli fatura için de geçerli olmasına rağmen şekilsel bazı farkların bulunması olasılığı da göz ardı edilmemelidir. Örneğin irsaliyeli faturanın üzerinde normal faturadan farklı olarak “İrsaliyeli Fatura” ibaresi yer almakta ayrıca Maliye Bakanlığı klişesi ya da noter tasdiki bulunmaktadır. Normal fatura en az 2 nüsha irsaliyeli fatura ise en az 3 nüsha kesilmek zorundadır. Normal faturada sevk bilgileri yer almamasına karşın irsaliyeli faturada malın nereye ve kime gönderildiği gibi bilgiler bulunmaktadır.