Şirket Bölünme Nedir? Nasıl Yapılır?

Şirket bölünmesi ekonomik gelişmeler sonucunda kimi şirketlerde kaçınılmaz olarak ihtiyaç duyulan bir durum haline gelmiş olup vergi hukuku yönünden düzenlemeleri Kurumlar Vergisi Kanunu’nda yer almaktadır. Bölünme çok büyüyen bu nedenle de çekirdek işletme konusundan uzaklaşmış bulunan şirketlerin ana faaliyet konularına dönmesini mümkün hale getirmektedir.

Şirket Bölünme Nedir?

Bir sermaye şirketinin ya da bir kooperatifin mal varlığının tamamının ya da bir kısmının, yeni kurulacak ya da mevcut olan bir ya da birden fazla sermaye şirketine ya da kooperatife, kendisine ya da ortaklarına iştirak hissesi verilmesinin karşılığında devretmesi şirket bölünmesi olarak adlandırılmaktadır. Şirket bölünmesi kısmi bölünme ve tam bölünme olarak gerçekleştirilebilmektedir.

Şirketlerde Tam Bölünme Nedir?

Tam bölünme; bir sermaye şirketinin ya da kooperatifin tasfiyesiz olacak şekilde ve infisah etmek sureti ile kayıtlı olan değerleri üzerinden tüm mal varlığının, alacaklarının ve borçlarının mevcutta bulunan ya da yeni kurulacak olan iki ya da daha fazla sermaye şirketine ya da kooperatife devretmesi; karşılığında da devredilen sermaye şirketinin ya da kooperatifin ortaklarına devralan sermaye şirketinin ya da kooperatifinin sermayesini temsil etmekte olan iştirak hisselerinin verilmesi şeklinde gerçekleşmektedir.

Diğer bir deyişle şirketlerde tam bölünmede şirketin tüm mal varlığı bölümlere ayrılmakta ve diğer şirketlere devrolunmaktadır. Bölünen şirketin ortakları da devralan şirketlerin haklarını ve paylarını iktisap etmektedirler. Bununla birlikte tam bölünme yolu ile devrolan şirket sona ermekte ve ünvanı ticaret sicilinden silinmektedir.

Devreden şirketin ortaklarına, bölünmeye katılmakta olan tüm şirketlerdeki mevcut payları oranında şirketin paylarının verildiği durumlar oranların korunduğu bölünme olarak adlandırılmaktadır.

Şirketlerde Tam Bölünme Ne İşe Yarar?

Tam bölünme ile bir şirket ani bir şekilde ve herhangi bir vergi yükümlülüğü doğmadan ortadan kaldırılabilmektedir. Şirkete ait bulunan bilanço kalemlerindeki kayıtlı değerlerle iki ya da daha fazla sayıdaki şirkete tevzi edilmekte, bu kalemleri devralan şirketlerde oluşacak sermaye artışlarını temsil etmekte olan yeni hisselerin, sona eren şirketin ortaklarına istenilen kombinasyonda verilebilmesi ile ortakların birbirinden kolaylıkla ayrılması sağlanabilmektedir.

Şirketlerde Kısmi Bölünme Nedir?

Kısmi bölünme; bir sermaye şirketinin ya da kooperatifin bilançosunda yer almakta olan gayrimenkullerini ve iştirak hisseleriyle üretim tesislerini, hizmet birimlerini ve bunlara bağlı bulunan her türlü haklarını ve mallarını kayıtlı değerleri üzerinden mevcutta bulunmakta olan ya da yeni kurulacak olan bir ya da daha fazla sermaye şirketine ya da kooperatife; karşılığında devreden şirketin ya da kooperatifin ortaklarına ya da şirketin ya da kooperatifin kendisine devralan sermaye şirketinin ya da kooperatifin sermayesini temsil etmekte olan iştirak hisselerinin verilmesi şeklinde gerçekleşmektedir.

Şirketlerde Kısmi Bölünme Ne İşe Yarar?

Kısmi bölünme sermaye şirketlerine sona ermeden, aktiflerinde bulunmakta olan taşınmazları, en az 2 tam yıldır ellerinde tutmakta oldukları iştirak hisselerini ya da üretim / hizmet işletmelerinin birini ya da birkaçını; kayıtlı değerleri üzerinden mevcut ya da yeni kurulacak bir şirkete vergisiz olarak devredebilme imkânı vermektedir. Ayrıca sermaye şirketlerinin yeniden yapılandırma yolu ile karlılıklarının ve verimliliklerinin artırılmasına da katkı sağlamaktadır.

Şirket Bölünme Nasıl Yapılır?

Sermaye şirketleri ile kooperatifler sermaye şirketlerine ve kooperatiflere bölünebilmektedir. Bölünme hakkı sadece sermaye şirketleriyle kooperatiflere tanınmış olup şahıs şirketlerine tanınmamaktadır. Sermaye şirketleriyle kooperatifler kendi türleri içinde bölünebildiği gibi herhangi bir sermaye şirket bir kooperatife ya da tersi şekilde bir kooperatif sermaye şirketine bölünebilmektedir.

Şirket Bölünme Vergisiz Olarak Yapılabilir mi?

 

Bir şirketin tüm bilanço kalemlerinin birden fazla şirkete dağıtılması yolu ile vergisiz olarak tam bölünme mümkün olmaktadır. Bölünmede kurumlar vergisi doğmamaktadır. Tam bölünen şirketin bilanço rakamlarının aynen devralan şirketlere intikal etmesi nedeni ile kazanç da oluşmamaktadır. Bölünen şirketin mal varlıklarının diğer şirketlere intikal ettirilmesi KDV’den müstesna olmaktadır. Bölünme yolu ile intikal etmekte olan gayrimenkullerin, devralmakta olan şirketler adına tapu tescillerinde tapu harcı doğmamaktadır. Ayrıca bölünme sözleşmesi ve bölünme nedeniyle düzenlenmekte olan diğer kağıtlar da damga vergisinden istisna olmaktadır.

Şirket Bölünme Şartları Nelerdir?

Bölünme yöntemiyle yeni şirket ya da kooperatif kurulduğunda TTK ve Kooperatifler Kanunu’nun kuruluşa ilişkin hükümleri uygulanmaktadır. Bölünme yolu ile yeni kuruluş yapıldığında kuruluş ana sözleşmesi bölünme planına eklenmektedir.

Bölünmeye katılmakta olan şirketler, öngörülen ilanların yayınlandığı tarihten itibaren üç ay içerisinde, istemde bulunan alacaklıların alacaklarını teminat alma zorunda bulunmaktadır. Öngörülen teminat sağlanmadan bölünme planı ya da bölünme sözleşmesi genel kurulun onayına sunulamamaktadır. Bölünme sonucunda alacaklıların alacaklarının tehlikeye düşülmediği ispat edilebildiğinde teminat alma yükümlülüğü ortadan kalkmaktadır.

Devralan şirketin sermayesi, devreden şirketin ortaklarının haklarını koruyacak oranda artırılabilmektedir. Bölünme neden ile yapılan sermaye artırımında ve yeni kuruluşta kanundaki ayni sermaye konulmasına ilişkin hükümler uygulanmamaktadır.

• Şirket Bölünme İçin Gerekli Belgeler Nelerdir?
• Şirket bölünmelerinde ibraz edilmesi gereken belgeler kısmi bölünme ve tam bölünmeye göre değişiklik göstermektedir.
• Şirketlerde tam bölünme için gereken belgeler;
• Bölünmeye katılmakta olan şirketlerden her birinin, genel kurul kararından iki ay önce olmak üzere yasaca belirlenen örneklere uygun olarak verilmiş olan ve ortakların inceleme yapma haklarına işaret eden ilanın yayınlanmış olduğu ticaret sicil gazetesinin fotokopisi (küçük ve orta büyüklükteki işletme kıstaslarını karşılamakta olduğu SMMM ya da YMM raporu ile tespit edilmiş olan şirketler, tüm ortakların onaylaması durumunda, söz konusu rapor ile müşavirin faaliyet belgesini ibraz koşuluyla inceleme hakkının kullanılmasından vazgeçebilmektedirler)
• Alacaklıların hem alacaklarını bildirmeleri hem de teminat verilmesini istemeleri ile ilgili çağrının ticaret sicil gazetesinde yedişer gün ara ile üç kez yapılmış bulunan ilanının fotokopisi,
• Bir asıl nüsha bölünme planı / sözleşmesi (eğer ki özel sicile kaydı gerekli olan mal ve haklar bulunuyorsa bildirim yapılacak olan mercii sayısı kadar da fotokopi eklenmesi gerekmektedir)
• 2 nüshan bölünme planının / sözleşmesinin onayına ilişkin olarak bölünen ve bölünmeye katılan öteki şirketlerin genel kurul kararlarının noter onaylı örneği,
• Bölünen şirketin bölünme işlemine konu olan; gemi, tapu ve fikri mülkiyet sicilleriyle benzeri sicillerde kayıtlı bulunmakta olan mallarının ve haklarının listesi; aynı zamanda bunların kayıtlı bulunduğu sicillerle söz konusu malların ve hakların ilgili sicillerde bulunmakta olan kayıtlarına ilişkin bilgileri içeren ve şirket yetkililerinin imzalamış olduğu beyanın ekinde, beyan edilen malların ve hakların firmaya ait olduğunu gösteren belge fotokopisinin ibraz edilmesi; bildirilecek olan her mercii için de ayrı beyan hazırlanması istenilmektedir. Söz konusu hususların olmadığı durumlarda ise özel sicile kaydı gerekli olan malların ve hakların bulunmadığına dair beyanda bulunulmaktadır.
• Bölünmeye katılmakta olan diğer şirketler tarafından; yeni kuruluş durumunda kuruluş belgeleri,
• Bakanlığın ya da diğer resmî kurumların iznine ya da uygun görüşüne tabi olunduğu durumlarda söz konusu izin ya da görüş yazısı,
• Tam bölünmekte olan şirketin bölümlere ayrılmış olan mal varlığının bölümler itibarıyla değerlerinin tespiti, eğer bölünen şirketin gemi, tapu ve fikri mülkiyet sicilleriyle benzeri sicillerde kayıtlı olan mal varlıklarının bulunması durumunda bunların gerçeğe uygun olacak şekilde değerlerinin tespiti, bölünen şirketin bölünen dışında kalmakta olan mal varlığının olmadığı ve bölünmede oranların korunup korunmadığı ile ilgili olarak ve ekinde şirketin yönetim organı tarafından, denetime tabi olan şirketlerde ise denetçi tarafından onaylı son bilançonun yer aldığı SMMM ya da YMM raporu ile müşavirin faaliyet belgesi, denetime tabi olan şirketlerde yine denetçinin söz konusu tespitlere dair 1 asıl nüsha raporu (eğer ki özel sicile kayıtlı olması gereken malların ve hakların bulunması söz konusuysa bildirim yapılacak olan mercii sayısı kadar da fotokopinin eklenmesi gerekmektedir)
• Devir alan şirket ya da şirketler tarafından eğer varsa sermaye artırımına ilişkin belgeler,
• Bölünmeye katılmakta olan tüm şirketlerin yönetim organlarınca birlikte ya da ayrı ayrı hazırlanmış olan bölünme raporunun, şirketlerin kayıtlı oldukları müdürlüklere verilmesi gerekmektedir. (küçük ve orta büyüklükteki işletme kıstaslarını karşılamakta olduğu SMMM ya da YMM raporu ile tespit edilmiş olan şirketler, tüm ortaklar tarafından onaylanmış olması durumunda söz konusu raporla mali müşavirin faaliyet belgesini ibraz koşuluyla bölünme raporunun düzenlenmesinden vazgeçebilmektedirler)
• Şirketlerde kısmi bölünme için gereken belgeler;
• Bölünmeye katılmakta olan şirketlerden her birinin, genel kurul kararından iki ay önce olmak üzere yasaca belirlenen örneklere uygun olarak verilmiş olan ve ortakların inceleme yapma haklarına işaret eden ilanın yayınlanmış olduğu ticaret sicil gazetesinin fotokopisi (küçük ve orta büyüklükteki işletme kıstaslarını karşılamakta olduğu SMMM ya da YMM raporu ile tespit edilmiş olan şirketler, tüm ortakların onaylaması durumunda, söz konusu rapor ile müşavirin faaliyet belgesini ibraz koşuluyla inceleme hakkının kullanılmasından vazgeçebilmektedirler)
• Alacaklıların hem alacaklarını bildirmeleri hem de teminat verilmesini istemeleri ile ilgili çağrının ticaret sicil gazetesinde yedişer gün ara ile üç kez yapılmış bulunan ilanının fotokopisi,
• Bir asıl nüsha bölünme planı / sözleşmesi ( eğer ki özel sicile kaydı gerekli olan mal ve haklar bulunuyorsa bildirim yapılacak olan mercii sayısı kadar da fotokopi eklenmesi gerekmektedir)
• 2 nüshan bölünme planının / sözleşmesinin onayına ilişkin olarak bölünen ve bölünmeye katılan öteki şirketlerin genel kurul kararlarının noter onaylı örneği,
• Kısmen bölünen şirket açısından sermaye azaltımının yapılmasının söz konusu olduğu durumlarda buna ilişkin belgeler, bölünmeden dolayı sermaye azaltımıyla beraber eş zamanlı artırım yapıldığı durumlarda sermaye artırımına dair tüm belgelerin de ayrıca müdürlüğe ibraz edilmesi gerekmektedir.
• Bölünmekte olan şirketin kısmi bölünmeye söz konusu olan mal varlığının bölümler itibarıyla değerlerinin tespiti, eğer bölünen şirketin gemi, tapu ve fikri mülkiyet sicilleriyle benzeri sicillerde kayıtlı olan mal varlıklarının bulunması durumunda bunların gerçeğe uygun olacak şekilde değerlerinin tespiti, sermaye azaltımı yapılmasının gerekli olup olmadığı, sermayenin azaltımı durumlarında kısmi bölünen şirkette ulaşan net mal varlığının şirketin borçlarını karşılamak için yeterli olduğu, sermaye azaltımının gerekli olmadığı durumlarda ise buna dair tespitleri göstermekte olan, aynı zamanda alacaklıların alacaklılarının tehlikeye düşmediğini ispat eden ekinde de şirket yönetim organı tarafından, denetime tabi bulunan şirketlerde de denetçi tarafından onaylanan son bilançonun yer aldığı SMMM ya da YMM raporuyla müşavirin faaliyet belgesi veya denetime tabi bulunan şirketlerde denetçinin bu tespitlere dair raporu (eğer ki özel sicile kayıtlı olması gereken malların ve hakların bulunması söz konusuysa bildirim yapılacak olan mercii sayısı kadar da fotokopinin eklenmesi gerekmektedir)
• Bölünmeye katılmakta olan diğer şirketlerce, yeni kuruluş durumunda kuruluş belgeleri,
• Bölünen şirketin bölünme işlemine konu olan; gemi, tapu ve fikri mülkiyet sicilleriyle benzeri sicillerde kayıtlı bulunmakta olan mallarının ve haklarının listesi; aynı zamanda bunların kayıtlı bulunduğu sicillerle söz konusu malların ve hakların ilgili sicillerde bulunmakta olan kayıtlarına ilişkin bilgileri içeren ve şirket yetkililerinin imzalamış olduğu beyanın ekinde, beyan edilen malların ve hakların firmaya ait olduğunu gösteren belge fotokopisinin ibraz edilmesi; bildirilecek olan her mercii için de ayrı beyan hazırlanması istenilmektedir. Söz konusu hususların olmadığı durumlarda ise özel sicile kaydı gerekli olan malların ve hakların bulunmadığına dair beyanda bulunulmaktadır.
• Devir alan şirket ya da şirketler tarafından, eğer bulunuyor ise sermaye artırımına ilişkin belgeler,
• Bakanlığın ya da diğer resmî kurumların iznine ya da uygun görüşüne tabi olunduğu durumlarda söz konusu izin ya da görüş yazısı,
• Bölünmeye katılmakta olan tüm şirketlerin yönetim organlarınca birlikte ya da ayrı ayrı hazırlanmış olan bölünme raporunun, şirketlerin kayıtlı oldukları müdürlüklere verilmesi gerekmektedir. (küçük ve orta büyüklükteki işletme kıstaslarını karşılamakta olduğu SMMM ya da YMM raporu ile tespit edilmiş olan şirketler, tüm ortaklar tarafından onaylanmış olması durumunda söz konusu raporla mali müşavirin faaliyet belgesini ibraz koşuluyla bölünme raporunun düzenlenmesinden vazgeçebilmektedirler)