Vergi Dilimi Nedir? Güncel Vergi Dilimi Nasıl Hesaplanır?

Devletin kamusal hizmetlerin yapılabilmesi amacıyla kanunla belirlenen şekilde kişilerden ve kurumlardan aldığı paralara vergi denilir. Vergi her ne kadar zorunlu olsa da herkes ödeme gücüne göre farklı yükümlülüğe sahiptir.

Gelir İdaresi Başkanlığı’na ait vergi listesinde çok fazla sayıda vergi çeşidi bulunmakla birlikte başlıca 7 adet vergi vardır. Bunlar Gelir Vergisi, Kurumlar Vergisi, Katma Değer Vergisi, Özel Tüketim Vergisi, Motorlu Taşıtlar Vergisi, Damga Vergisi ve Emlak Vergisi olarak sıralanabilir.

Gelir Vergisi Nedir? Kimler Gelir Vergisi Mükellefidir?

Gerçek kişiler gelir vergisine tabi olup ticari kazançlar, ücretler, gayrimenkul sermaye iratları, diğer kazançlar ve iratlar, zirai kazançlar, serbest meslek kazançları, menkul sermaye iratları ile diğer kazançlar ve iratlar gelir vergisine tabidir.

• Türkiye’de ikamet eden,
• Merkezi Türkiye’de bulunan teşebbüs ve teşekküllere ya da resmi daire ve müesseselere bağlı olup adı geçen teşebbüs, teşekkül, daire ve müesseselerin işleri nedeniyle yabancı ülkelerde oturan Türk vatandaşları,
• Bir takvim yılı içerisinde 6 aydan fazla kesintisiz olarak Türkiye’de ikamet eden mükellefler Türkiye’de ya da Türkiye dışında elde etmiş oldukları kazançların tamamı üzerinden vergiye tabi tutulmaktadırlar. 

Çalışan kişilerin elde ettikleri kazanç üzerinden alınan vergi oranını belirleyen dilime vergi dilimi denilir. Vergi dilimi orantılı bir tarifedir ve elde edilen gelirler üzerinden ödenecek olan yüzdelik vergiyi gösterir. Diğer bir deyişle vergi dilimi, çalışanların geliri üzerinden devletin yaptığı oransal bir kesintiyi ifade etmektedir. 

Asgari ücretin belirlenmesi ile birlikte vergi dilimleri her yıl değişir. 193 sayılı Gelir Kanunu’nun 103.maddesiyle yapılan güncelleme 1 Ocak 2021 tarihinden beri geçerli bulunmaktadır. 2021 vergi dilimleri ücretli çalışma yoluyla kazanç elde eden ve ücret dışı gelirlerden kazanç elde eden mükellefler için iki farklı kategoride belirlenmekte ve uygulanmaktadır.

Vergi Dilimi Nasıl Hesaplanır?

Gelir elde edecek herhangi bir işte çalışan ya da yan geliri olan kişiler 2021 Gelir Vergisi dilimlerine göre gelir vergisi ödemekle mükelleftirler. Vergi dilimi hesaplaması yapılırken bazı kavramlar kullanılır. Bunlardan ilki brüt maaştır. Brüt maaş çalışanlara maaş olarak işverenler tarafından ödenen ücret olup çalışanların bordrosunda görünen bu maaş tutarının içerisinde kesintiler ve vergiler de bulunur.

SGK işçi payı SGK’ya brüt ücretin %14’ü üzerinden hesaplanarak çalışanlar için ödenen katkı payıdır.

İşsizlik sigortası primi sigortalı çalışanların brüt kazancının %1’i olarak ödenir. 

Gelir vergisi hesaplaması yapılmadan önce matrah tespit edilir. Sigortalı çalışmakta olan herhangi bir kişinin kazançlarının toplamında işsizlik sigortası primi ile SGK işçi payı düşüldükten sonra vergi matrahı elde edilir.

Aylık gelir vergisi vergi matrahının %15’i üzerinden hesaplanmaya başlar. Kümülatif vergi matrahı baz alındığında %20, %27, %35 ve %40 gibi değişik oranlar söz konusu olabilir.

Güncel Vergi Dilimi Hesaplarken Bu Noktalara Dikkat

Gelir vergisinin hesaplanma yöntemi aynı olmakla birlikte oranların her yıl değişmesi söz konusu olabilmektedir. Maliye Bakanlığı her yıl kazanca göre vergi oranlarının dağılımını belirleyerek buna göre bilgilendirme yapmaktadır. Belirlenen gelir vergisi dilimlerinin hesaplanabilmesi için öncelikle mükellefin o yıl elde ettiği toplam kazanç hesaplanır. Vergi kesinti oranı kazanca göre değişebilmektedir. Yani mükellefin kaçıncı vergi dilimine gireceği elde etmiş olduğu kazanca göre belirlenmekte, kazancın artmasına bağlı olarak vergi kesintisi oranı da artmaktadır. 

Gelir vergisi dilimi sigortalı çalışanın brüt ücretinden SGK işçi payı ve işsizlik sigortası işçi payı düşüldükten sonra tespit edilebilir. Tespit edilen tutar gelir vergisi matrahı olarak adlandırılmakta olup aynı zamanda gelir vergisine esas olan tutar olmaktadır. Örneğin 5000 TL brüt ücret alan işçinin ücretinden % 14 ile 700 TL SGK işçi payı ve %1 ile 50 TL işsizlik sigortası işçi payı düşülür. Böylece 5000 TL’lik brüt ücretten toplam 750 TL kesinti yapılmış olur. Kalan 4250 TL 22.000 TL’nin altında olduğundan 1.vergi dilimine tabi olarak %15 oranında gelir vergisine tabi olur. Yani 4250 TL üzerinden %15’lik gelir vergisi dilimi hesaplaması ile 637,50 TL gelir vergisi ödemesi yapılır.

Gelir Vergisi Dilimleri Ne Zaman Sıfırlanır?

Eğer sigortalı çalışan yıl içerisinde mevcut işinden ayrılır ve farklı bir işverene ait bir başka işyerinde çalışmaya başlarsa gelir vergisi matrahı sıfırlanmaktadır. Ancak işçi aynı işverene ait bir başka işyerinde çalışmaya başlarsa yeni iş yerinde işçinin kümülatif vergi matrahı sıfırlanmamaktadır. Bu durumda işçinin ayrıldığı iş yerinde çalışırken elde etmiş olduğu gelir vergisi matrahı üzerinden yeni iş yerinde hesaplama yapılmaya devam edilir.

Eğer sigortalı çalışan askerlik ya da emeklilik nedeniyle işten ayrılır ve daha sonra aynı işyerinde çalışmaya başlarsa vergi matrahının sıfırlanması söz konusu olmamaktadır.

Gelir Vergisi Ne Zaman Ödenir?

Gelir basit usul ticari kazançlardan elde ediliyorsa gelir vergisi ödemesinin ilk taksidi Şubat ayı sonuna, ikinci taksidi Haziran ayı sonuna kadar ödenir. Geliri basit usuldeki kazançlardan oluşmayan kişilerin gelir vergisi ödemesinin ilk taksidi Mart ayı sonuna, ikinci taksidi Temmuz ayı sonuna kadar yapılır.