Yabancıların Türkiye’de Şirket Kurması

Türkiye yalnız yerli yatırımcılar için değil yabancı yatırımcılar için de son derece cazip bir pazardır. Gelişmekte olan ekonomisi, genç nüfusu, stratejik konumu ve nitelikli iş gücü sayesinde yabancı yatırımcı ve şirketlerin faaliyet göstermek istediği bir ülkeye dönüşmüştür. 

“Doğrudan Yabancı Yatırımcılar Kanunu” ve buna bağlı olarak yapılan yenilikler, yerli ve yabancı yatırımcıların Türkiye’de şirket kurma noktasında aynı hak ve yükümlülüklere tabi olmasını sağlamaktadır. Bu kanunla, özel kanunlarla öngörülmediği sürece yabancı yatırımcılar ve Türk yatırımcıların hukuki olarak eşit muameleye tabi kılınması sağlanmıştır.

Doğrudan Yabancı Yatırımcılar Kanunu m. 3 hükmü uyarınca:

“Uluslararası antlaşmalar ve özel kanun hükümleri tarafından aksi öngörülmedikçe; yabancı yatırımcılar tarafından Türkiye’de doğrudan yabancı yatırım yapılması serbesttir. Yabancı yatırımcılar yerli yatırımcılar ile eşit muameleye tabidirler.”

Türkiye’de Kurulabilecek Şirketler Nelerdir?

Türkiye’de kurulabilecek şirket türleri 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu madde 124’de genel başlıklar şeklinde sıralanmıştır. Bu kapsamda Türkiye’de 5 farklı ticaret şirketi kuruluşu yapmak mümkündür:

• Anonim şirket
• Limited şirket
• Kollektif şirket
• Komandit şirket
• Kooperatif

6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu düzenlemelerinde bunların dışında adi ortaklık yani adi şirket yer almaktadır. Komandit şirketler, adi komandit ve sermayesi paylara bölünmüş komandit olmak üzere iki farklı türe sahiptir. 

Yabancılar Türkiye’de Nasıl Şirket Kurar?

Yabancıların Türkiye’de şirket kumak için başvuru yapmadan önce toplaması gereken belgeler ve bir ön hazırlık aşaması vardır. Bu süreçte yabancı gerçek kişiler ve yabancı tüzel kişiler açısından bazı farklılıklar vardır. 

Yabancıların Türkiye’de şirket kurması için önce şirket türü belirlenmeli, şirketin türüne göre ana/esas sözleşme hazırlanmalı ve fiziki gereksinimler karşılanmalıdır. Esas sözleşme şirket unvanı, adresi, faaliyet alanı ve amacını açıklayan tescil edilmiş bir belge olma özelliğine sahiptir. Kuruluş aşamasında şirket unvanı, faaliyet konusu, şirket merkezi, yönetici ve temsilcinin kim olduğu, sermaye, paylar ve yönetim belirlenmelidir. 

Şirket unvanı altında şirketi temsile yetkili kişilerin imzalarının yetkili merciler tarafından onaylanması ve imza beyannameleri hazırlanması gerekir. Aynı şekilde Türkiye dışında düzenlenen belgelerin apostil şerhi alınır, konsolosluk ya da noter tarafından onaylanır.

Şirket sermayesinin %0.04’ü Rekabet Kurumu Payı olarak kurumun ilgili banka hesabına yatırılır. Anonim şirketlerde nakdi olarak taahhüt edilen payların en az %25’i şirket tescilinden önce şirket adına açılan bir banka hesabına yatırılmalıdır.

Kurucuların ilgili belgelerle birlikte sicil dairesine başvurması durumunda ticaret sicil müdürlüğü tarafından tescil işlemi tamamlanır. Anonim şirket, limited şirket ve kooperatiflerin kuruluşunda tutacağı ticari defterler ticaret sicil müdürlüğü tarafından onaylanmaktadır. Tescil edildikten sonra ilgiliye verilmekte olup şirket ticaret siciline tescil edilmesiyle birlikte tüzel kişilik kazanmaktadır. Daha sonra yabancı ortaklar için çalışma izni alınması gerekir.

Yabancıların Türkiye’de Şirket Kurması Şartları

Yabancıların limited şirket kurması ve anonim şirket kurması eski kanun döneminde mümkünken diğer şirket türleri için söz konusu değildi. Yeni TTK’da ise yabancıların şirket kurması konusunda bir şirket türü ayrımına yer verilmemiştir. Diğer bir deyişle 2023 yılı itibarıyla yabancıların TTK’da yer alan tüm şirket türlerini kurması mümkün hâle gelmiştir. 

Türkiye’de şirket kurmak isteyen yabancıların kuracakları şirket tipi için gereken aşamaları eksiksiz bir şekilde yerine getirmesi gerekir. Ayrıca gerekli belgeler de ibraz edilmelidir. Bu kapsamda;

• Şirket esas sözleşmesi hazırlanmalı,
• Evraklar noter tarafından onaylanmalı,
• Şirket potansiyel vergi numarası edinilmeli,
• Rekabet Kurumu’nun banka hesabına ödeme yapılmalı,
• Şirket banka hesabına sermayenin bir kısmı yatırılmalı ve bu işlem belgelenmeli,
• Ticaret Sicil Müdürlüğü’ne başvuru yapılmalı,
• Yasal defterler tasdik ettirilmeli,
• İmza sirküleri düzenlenmelidir.

Ayrıca yabancılar işyeri açmak için Çalışma ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’ndan izin almalıdır. Yabancı kendi ad ve hesabına işyerinde çalışmak istediği takdirde işyeri kuruluş işlemleri tamamlandıktan sonra çalışma izni almak için Bakanlığa başvuru yapmalıdır. Bakanlığın yaptığı incelemelerden sonra başvuru olumlu sonuçlandığı takdirde yabancının işyeri açma ve çalışma ruhsatı alması için ilgili belediyeden talepte bulunması gerekir.

Yabancıların Türkiye’de Şirket Kurması için Gerekli Belgeler

Yabancıların Türkiye’de şirket kurması için istenen belgeler her aşamada değişiklik gösterebilir. Bununla birlikte yabancıların Türkiye’de şirket kurması için istenen belgeler genel olarak şu şekilde sıralanabilir:

• Şirket sözleşmesi
• Hissedarlara ait pasaportların fotokopisi
• İmza yetkilileri faaliyet belgesi
• İmza beyannamesi
• Potansiyel vergi numarasına ilişkin tescil talep dilekçesi, kira sözleşmesi, ana sözleşme ve vekaletname
• Tescil başvurunda bulunulduğu sırada kuruluş bildirim formu, rekabet kurumuna ödeme belgesi, şirket sözleşmesi, ticaret odası tescil formu, kuruluş beyannamesi, şerhlere ilişkin belge, banka dekontu ve ayni sermaye uzman raporu

Bu belgeler her ne kadar şirket kuruluş aşamasında istenen belgeler olsa da süreç içinde gelişen durumlara bağlı olarak farklı belgelerin ibrazı talep edilebilir. 

Vergi Muafiyetleri Nelerdir?

Yabancıların Türkiye’de şirket kurması pek çok farklı avantajı beraberinde getirmektedir. Yabancılar şirket kuruluş sürecinde Türk vatandaşları ile aynı usule tabi tutulmaktadır. Diğer yandan yabancı yatırımcıların teşvik edilmesi amacıyla getirilmiş pek çok ayrıcalık bulunmaktadır.

Yapılan düzenlemelerle Türkiye’de yapılan doğrudan yabancı yatırımların kamulaştırılması konusunda sınırlar getirilmiştir. Yabancı sermayeli şirketler, kârlarını ve diğer gelirlerini yurt dışına transfer edebilir. Türkiye’de açılan yabancı sermayeli şirketlere ilişkin hukuki sorunlar ortaya çıktığı takdirde milli ya da uluslararası tahkim ile diğer uyuşmazlık çözüm yollarına başvurulması söz konusu olabilir. 

Yabancı sermayeli Türk şirketlerinde çalıştırılacak personel açısından çalışma izni alınması konusunda kolaylık sağlanmaktadır. Nakit dışı sermayelerin tespit edilmesi noktasında ise uluslararası değer kuruluşlarının raporları esas kabul edilmektedir.

Çalışma İzni Olmayan Yabancı Şirket Kurabilir mi?

6735 sayılı Uluslararası İş Gücü Kanunu’nda yabancıların şirket kurması çalışma izni hususuna ilişkin düzenlemeler yer almaktadır. Eski kanun döneminde, limited şirketlerin şirket yetkilisi olmayan yabancı ortakları ve bununla birlikte anonim şirketlerin Türkiye’de ikamet etmeyen yönetim kurulu üyeleri de çalışma izni alma zorunluluğuna sahipti. Ancak bu zorunluluk yeni kanunla birlikte kaldırıldır. Sayılan kişiler dışındaki yabancılar için ise çalışma izni olması zorunluluğu devam etmektedir. 

Ortaklar için yeni düzenleme bu şekilde olmasına karşın kurucular. İçin farklı düzenlemeler mevcuttur. Yabancı gerçek kişilerin çalışma izni olmaksızın bir şahıs şirketi kurması söz konusu değildir.

Yabancı Ortaklı Şirket Kuruluş Masrafları

Yabancı ortaklı şirket kuruluş masrafları konusunda net bir rakam vermek mümkün değildir. Çünkü yabancı ortaklı şirketin türünden sermaye miktarına, ortak sayısından alınacak olan mali müşavirlik ve avukatlık hizmetlerine kadar pek çok farklı husus kuruluş masraflarını doğrudan etkilemektedir. 

Bununla birlikte yabancı ortaklı şirket kuruluş masrafları arasında yer alan kalemler genel olarak şu şekilde sıralanabilir:

• Rekabet Kurumu’na yapılan ödeme
• Gerekli belgelerin apostili için yapılan ödeme
• Noter masrafları
• Vekilden yararlanılacağı durumlarda avukatlık ücretleri
• Taahhüt edilen sermayenin en az %25’i kadar olmak kaydıyla ödenen asgari sermaye mevduatı
• Ödenmesi gereken vergilere ait masraflar