Yerli Malı Belgesi Nedir? Nasıl Alınır?

Yerli Malı Belgesi Nedir?

Sanayi sicil raporları ve kapasite raporları göz önünde bulundurularak TOBB’a bağlı odaların ve borsaların yalnızca yerli üreticilere verdiği bir belge olan yerli malı belgesi ilgili ürünün Türk ürünü olduğunu gösterir. Yerli malı belgesine ilişkin tebliğ Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nca 13 Eylül 2014 tarih ve 29118 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış ve yürürlüğe girmiştir. Söz konusu tebliğe ilişkin uygulama esasları TOBB Yönetim Kurulu’nun onayıyla 5 Kasım 2014 tarihi itibarıyla yürürlüğe girmiş olup belgenin düzenlenmesi ve ürünlerin denetlenmesi Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından gerçekleştirilir. Yerli malı belgesi verilmesi konusundaki şartlar ise yerli malı almak için başvuruda bulunmak isteyen kurumun takibinin sağlanması ve sahteciliğin önüne geçilmesi amacıyla TOBB tarafından otomasyon sistemi oluşturulmuştur. Bu sistem sayesinde toplanan belgelerin 6 aylık periyotlar halinde ilgili Bakanlığa iletilmesi söz konusudur.

Sanayi ürünleri üreten firmalar tarafından kullanılan hammadde imalat için kullanılan malzemelerin en az %51’inin Türkiye’de üretilmiş olması gerekliliği aranır. Üretim yapan ticari şirketin ya da işletmenin sanayi sicil belgesine sahip olması ve sanayi sicil belgesinde belirtilen üretim konusu üzerinde üretim yapması gerekir. Bu şartları taşıyan sanayi kurumlarına yerli malı belgesi dahil olduğu oda tarafından düzenlenir ve verilir.

Tarım ve Köy İşleri Bakanlığı tarafından düzenlenen Gıda Sicil Belgesi’yle Gıda Üretim Sertifikası’na sahip olan üreticiler tarafından üretilmesi, üretim sürecinin önemli bir aşamasının ve ekonomik yönden gerekli görülen en son esaslı işçilik ile eylemin Türkiye’de yapılmış olması şartı aranmaktadır. Türkiye’de toplanan bitkisel ürünler, Türkiye’de doğan ve yetiştirilen canlı hayvanlar ile bunlardan elde edilen ürünler ve Türkiye’de yerleştirilen ve avlanan su ürünleri yerli malı olarak kabul edilmektedir. Bunların dışındaki ham tarım ve hayvancılık ürünleri, tamamen Türkiye’de üretilmesi ya da üretim sürecinin önemli bir aşamasının ve ekonomik yönden gerekli görülen en son esaslı işçilik ile eylemin Türkiye’de yapılmış olması şartıyla yerli malı olarak kabul edilmektedir. Sayılan bu ürünlerin yurt içinde üretildiği müstahsil makbuzu ile tespit edilmektedir. Madenler ile madencilik ürünlerinin Türkiye’de çıkarıldığı ve işlendiği, maden ruhsatı ve gerekli işletme izin belgeleriyle tespit edilmektedir.

Temmuz 2017 tarihli 30111 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Sanayinin Gelişmesi ve Üretimin Desteklenmesi Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Dair Kanunu ile yerli malı lehine yapılan düzenlemelerle yerli malı alımı ihalelerinde %15 oranına kadar fiyat avantajı sağlayan belge Teknolojik Ürün Deneyim Belgesi başvuruları için de gereken belgelerden biridir. Ayrıca KOSGEB tarafından sağlanan farklı desteklerde, yerli malı belgesi sahibi mal alımlarında %15’lik k destek uygulaması söz konusu olabilir. Bunun nedeni KOSGEB’in firmaların faizsiz kredi desteğiyle yerli malı belgeli ürünlerin alınmasını teşvik etmesidir.

Yerli malı belgesi almak için gereken şartlar şu şekildedir:

• Bakanlık tarafından düzenlenen Sanayi Sicil Belgesi’ne sahip olan sanayi işletmeleri tarafından üretilmesi ve Sanayi Sicil Belgesi’ndeki üretim konusu içeriğinde bulunması,
• Tamamen Türkiye’de üretilen ya da elde edilen ürünlerle üretim sürecinin önemli aşamalarının ve ekonomik yönden gerekli bulunan en son esaslı işçilik ve eylemin Türkiye’de yapılmış bulunması,
• Ürünün yerli katkı oranının en az %51 oranında olması,
• Üretici ya da üreticiyi temsil ve ilzama yetkili kişi/kişiler tarafında imzalanmış Taahhütname,
• Yerli Katkı Oranı Hesap Cetveli ve hesaplamada baz alınan belgeler,
• Serbest muhasebeci, serbest muhasebeci mali müşavir ya da yeminli mali müşavirin ruhsat sureti,
• Eksperin konusunda uzman olduğuna ilişkin belgenin sureti.

Bunların yanı sıra ürüne bağlı olarak aşağıda yer alan belgelerin asıllarının ibraz edilmesi kaydıyla suretleri dilekçe ekinde yer almalıdır:

• Sanayi sicil belgesi sureti
• Gıda işletme kayıt ya da onat belgesi sureti
• Çiftçi kayıt sistemi belgesi ya da Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın ilgili kayıt belgesi sureti
• Müstahsil makbuzu ya da fatura sureti
• Maden ruhsat sureti
• Diğer bilgi ve belgeler

Başvuru tamamlandıktan sonra üreticinin hazırladığı tüm bilgi ve belgeler ilgili oda/borsa tarafından Tebliğ ve Uygulama esaslarına uygunlukları açısından incelenir. Yerli malına konu sanayi ürününün Sanayi Sicil Belgesi ve Kapasite/Ekspertiz raporu ile uyumluluğu denetlenir. Yerli katı oranı hesap cetvelinin üretici tarafından doldurulması gerekir. Yerli katkı oranı hesabı üretici tarafından yapıldıktan sonra mali yönden serbest muhasebeci, serbest muhasebeci mali müşavir ya da yeminli mali müşavir tarafından incelenerek resmi kayıtlara uygunluğu onaylanmalıdır. Bu inceleme işlemi esnasında ürünün üretiminde kullanılmış ithal ve yerli girdiler, faturalar, defter kayıtları, gümrük giriş. Beyannameleri, SGK bildirgeleri ve benzeri belgeleri göz önünde bulundurulmak kaydıyla tespit sağlanır. Üretici, serbest muhasebeci, serbest muhasebeci mali müşavir ya da yeminli mali müşavirler arasından muhasebecisini/müşavirini belirlemelidir. Yerli katkı oranının teknik yönden incelenmesi Eksper tarafından gerçekleştirilir. Eksper, üretici tarafından üniversitelerin ilgili bölümlerinden konularında uzman kişiler arasından belirlenebileceği gibi üyesi olduğu odadan da talep edilebilir. Eksper yerli katkı oranı hesabının teknik yönden incelenmesini sağlayarak hesaplamanın doğruluğunu onaylar. Bu inceleme esnasında üretimde kullanılan girdiler üretim teknolojisi ve prosesi göz önünde bulundurularak kontrol tamamlanır.