Cenaze ödeneği, sosyal güvenlik kapsamındaki kişilerin vefatı hâlinde geride kalan hak sahiplerine bir defaya mahsus olarak yapılan maddi destektir. Cenaze giderlerinin karşılanmasına katkı sunmak amacıyla belirli şartlar çerçevesinde verilir. Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından uygulanan cenaze ödeneği, 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu kapsamında yürütülür. Uygulama, ölümün gerçekleştiği tarihte sigortalılık durumu, ölümün şekli ve ölen kişinin sosyal güvenlik statüsüne göre değişkenlik gösterir. Söz konusu destek, hak sahiplerinin başvurusu üzerine ve gerekli belgelerin ibraz edilmesiyle sağlanır.
İçindekiler
Cenaze Ödeneği Uygulamasının Yasal Dayanağı ve Kapsamı Nedir?
Cenaze ödeneği uygulamasının yasal dayanağı, 5510 sayılı kanunun 37’nci maddesinde düzenlenmiştir. Bu maddeye göre ölüm tarihinden önce belirli bir süre prim ödemesi yapılmış olan sigortalıların hak sahipleri bu yardımdan yararlanabilir. Ayrıca sürekli iş göremezlik geliri, malûllük aylığı, yaşlılık aylığı veya ölüm aylığı almakta olanların vefatı durumunda da cenaze ödeneği hakkı doğar.
Ödeneğin amacı, cenaze işlemleri sırasında oluşan masrafların en azından bir kısmının karşılanmasıdır. Uygulama, kamu ve özel sektör çalışanlarını, bazı durumlarda da emeklileri kapsar. Vefat eden kişinin sigortalılık statüsü ve prim ödeme durumu, bu hakkın kullanılabilirliğini doğrudan etkiler.
Kimler Cenaze Ödeneğinden Yararlanabilir?
Cenaze ödeneğinden yararlanma hakkı, öncelikle vefat eden sigortalının eşi ve çocuklarına aittir. Bu kişiler bulunmuyorsa, ölenin anne veya babası bu ödeneği talep edebilir. Anne ve baba da yoksa kardeşler hak sahibi sayılır. Ödemeler doğrudan masrafları karşılayan kişiye yapılır. Hak sahiplerinin bu yardımdan faydalanabilmesi için ölüm tarihine kadar sigortalının en az 360 gün malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiş olması gerekir. Ayrıca ölen kişi, ölüm anında gelir veya aylık almakta ise bu şart aranmaz. Cenaze ödeneği her kişi için yalnızca bir kez verilir. Aynı kişi için birden fazla kişiye ödeme yapılmaz.
Başvuru Süreci Nasıl İlerler ve Hangi Belgeler Gerekir?
Cenaze ödeneği almak isteyen hak sahibi, ölüm olayının gerçekleştiği tarihten itibaren beş yıl içinde başvurusunu yapmalıdır. Başvurular Sosyal Güvenlik Kurumu il veya merkez müdürlüklerine yapılır. Başvuru sırasında vefat eden kişiye ait ölüm belgesi, başvuru sahibinin kimlik bilgileri ve cenaze işlemlerinin yapıldığına dair belge talep edilir. Eğer ödenek talebi doğrudan cenaze işlemlerini gerçekleştiren kişi tarafından yapılıyorsa masrafları üstlendiğini belgeleyen evrakların sunulması gerekir. Başvuru süreci tamamlandıktan sonra SGK ilgili evrakları inceler ve uygun bulunan talepler doğrultusunda ödemeyi gerçekleştirir. İnceleme süreci kısa sürede tamamlanır ve ödeme hak sahibinin banka hesabına aktarılır.
SGK ve Diğer Kurumlar Arasındaki Uygulama Farklılıkları
Cenaze ödeneği yalnızca SGK tarafından sağlanmaz. Bazı özel sosyal yardımlaşma sandıkları da kendi üyelerine yönelik cenaze yardımı uygulamaktadır. Bu kurumların sunduğu yardımlar, SGK uygulamasından bağımsızdır ve farklı şartlar içerebilir. Bazı kurumlar, emekli üyelerine ya da üyelerin vefat eden yakınlarına yönelik destek de sunar. Her kurumun kendi yönetmeliği doğrultusunda belirlediği kurallar, hak sahiplerinin bilgi edinmesi gereken önemli detaylar arasında yer alır. Bu nedenle cenaze yardımı talep eden kişilerin, ilgili kurumun internet sitesinden güncel bilgi edinmesi gerekir.
Ödenek Tutarı, Süresi ve Ödeme Şekli Nasıldır?
2025 yılı itibarıyla SGK tarafından ödenen cenaze ödeneği tutarı 3.471,00 TL olarak belirlenmiştir. Bu miktar her yıl, Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından yeniden değerleme oranlarına göre güncellenir. Belirlenen tutar, masrafları üstlenen kişiye ya da hak sahibine bir defaya mahsus olmak üzere ödenir. Ödeme, PTT aracılığıyla veya başvuru sırasında bildirilen banka hesabına yapılır. Başvuru süresi olan beş yıl içerisinde talep edilmeyen ödenek hakkı zaman aşımına uğrar. Bu nedenle ölüm tarihinden sonra gecikmeden başvuru yapılması gerekir. Ödeme süreci tamamlandıktan sonra tekrar ödeme yapılması söz konusu değildir.
Cenaze Ödeneği Yararlanma Şartlarında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar
Cenaze ödeneği ile ilgili işlemler sırasında bazı teknik detaylara dikkat edilmesi gerekir. Öncelikle ölüm olayının resmi olarak belgelenmiş olması ve SGK kayıtlarına geçmesi şarttır. Vefat eden kişi emekli sandığına tabi ise 5434 sayılı kanun hükümleri uygulanır. Bu durumda ölüm yardımından söz edilemez. Ancak ilgili mevzuat doğrultusunda farklı bir ödeme şekli devreye girer.
Ölüm sebebinin iş kazası veya meslek hastalığı olması durumunda yapılacak diğer yardımlar cenaze ödeneğinden bağımsızdır. Cenaze ödeneği başvurularında sunulan bilgilerin eksiksiz ve gerçeğe uygun olması gerekir. Hatalı bilgi verilmesi, başvurunun reddine ya da daha sonra yapılan ödemenin geri alınmasına neden olabilir.
