Sosyal güvencelerin anne ve bebek sağlığı üzerindeki etkisi, emzirme ödeneği gibi desteklerle daha da önem kazanmaktadır. “Süt parası” olarak da bilinen emzirme ödeneği, ailelere çocuk sahibi oldukları dönemde maddi bir destek sağlamak amacıyla oluşturulmuş sosyal yardım türlerinden biridir. Türkiye’de Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) tarafından yürütülen emzirme ödeneği uygulaması, sigortalı çalışan kadınlara veya sigortalı olmayan eşlerin çocuklarına bakan bireylere ödenir. Peki, emzirme ödeneği nedir, kimler bu haktan yararlanabilir ve başvuru süreci nasıl işler?
İçindekiler
Emzirme Ödeneği Nedir ve Kimlere Verilir?
Emzirme ödeneği, doğum yapan sigortalı kadınlara veya sigortalı olmayan eşlerin doğum yapması hâlinde sigortalı erkeklere verilen tek seferlik bir ödenektir. Bu ödeme, ebeveynlerin çocuklarını emzirme sürecinde ekonomik olarak desteklenmesini sağlar. Aynı zamanda her bir çocuk için ayrı ayrı değerlendirilir ve canlı doğum şartıyla ödenir.
Sigortalı bir kadının emzirme ödeneği almaya hak kazanabilmesi için doğumdan önceki bir yıl içinde en az 120 gün kısa vadeli sigorta kolları primi bildirilmiş olması gerekmektedir. Eğer sigortalı olan kişi kendi adına ve hesabına çalışıyorsa, genel sağlık sigortası primi dâhil tüm borçların ödenmiş olması bir diğer şarttır. Ayrıca doğumun canlı gerçekleşmesi, emzirme ödeneği ödenebilmesi için zorunludur. Kamu görevlileri ise kendi kurumlarından ödeme alma hakkına sahip oldukları için bu ödenekten faydalanamaz.
Emzirme Ödeneği Şartları Nelerdir?
Emzirme ödeneği hak sahibi olabilmek için belirli şartların yerine getirilmesi gereklidir. Sigortalı kadının doğum yapmasından sonra bu ödeneği alabilmesi için doğumun gerçekleştiği tarihten itibaren 120 günlük primi kapsayan kısa vadeli sigorta kollarına ait bildirimlerin yapılmış olması gerekmektedir. Eğer sigortalı erkeklerin eşleri doğum yapıyorsa, bu durumda sigortalı erkeğin de doğumdan önce aynı süreyle prim ödemiş olması bir şarttır. Ayrıca işten ayrılan bir sigortalı, sigortalılığı sona erdiği tarihten itibaren 300 gün içinde çocuk sahibi olursa ve doğumdan önceki 15 ayda 120 günlük prim ödeme şartını karşılıyorsa bu ödenekten yararlanabilir.
Emzirme Ödeneği Tutarı
2025 yılında emzirme ödeneği her bir çocuk için 1.238 TL olarak belirlenmiştir. Bu tutar, doğum tarihi itibarıyla geçerli olan tarifeye dayanılarak ödenmektedir. Ancak ödenekten herhangi bir gerekçe göstermeksizin beş yıl içinde faydalanılmazsa, hak düşürücü süre dolduğu için ödeme alınamaz. Bu nedenle doğum gerçekleştikten sonra bu süre içinde harekete geçerek ödeneğin alınması çok önemlidir.
Başvuru Süreci
Eskiden emzirme ödeneği almak isteyen sigortalıların kuruma dilekçe ile başvuruda bulunması gerekmekteydi. Günümüzde ise süreç oldukça kolaylaştırılmıştır. Artık ödeneğe hak kazanan sigortalıların SGK sistemine işlenen emzirme ödeneği raporuna istinaden herhangi bir başvuru yapmalarına gerek kalmadan otomatik ödeme sağlanmaktadır. Bu ilerleme, başvuru sürecini hem hızlandırmış hem de yeni annelerin bu işlemleri rahatlıkla gerçekleştirmesine imkân tanımıştır.
Eğer ödenekle ilgili bir sorgulama yapılmak istenirse, SGK’nın yan birimlerinden bilgi alınabileceği gibi e-Devlet üzerinden de sorgulama yapılabilir. Ayrıca ödemeler genellikle PTT şubeleri aracılığıyla yapılmakta ve hak sahibinin kimlik bilgileri üzerinden güvenli bir şekilde teslim edilmektedir.
Ödeme Tarihleri ve Süreci
Doğum gerçekleştikten sonra hak edilen emzirme ödeneği, çoğunlukla doğumu takip eden iki ay içinde hesaplara aktarılmaktadır. Ödeme genellikle her ayın 8’i ile 14’ü arasında yapılır. Ödeme alınabilmesi için sigortalı annenin e-Devlet’te tanımlı bir banka hesabına sahip olması veya PTT şubelerinden kimlik ibraz ederek işlemleri gerçekleştirmesi gerekmektedir. Emzirme ödeneği, ebeveynlere yalnızca bir kez sunulmakla birlikte sağlanan süreçlerin tamamlanması sonucunda ailenin maddi yükünü hafifletecek önemli bir destek sağlar.
Emzirme Ödeneği ile İlgili Sık Sorulan Sorular
Birçok kişi emzirme ödeneği ile doğum parası veya süt izni gibi diğer destek türlerini karıştırmaktadır. Konunun netleşmesi adına şu ayrımı yapmak gerekir. Doğum yardımı, Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı tarafından sunulan ve tüm Türk vatandaşlarının faydalanabildiği bir destek türüdür. Emzirme ödeneği ise yalnızca 4/A ve 4/B kapsamında sigortalı olan kişilere yönelik bir destek programıdır. Ayrıca analık ödenekleri ve yarı çalışma ödenekleri de kendi prosedürlerine göre farklılık göstermektedir.
Bir diğer soru ise işten ayrılan bireylerin emzirme ödeneğinden faydalanıp faydalanamayacağı yönündedir. Önceden işten ayrılmış bir kişinin tekrar sigortalı olarak 300 gün içinde çocuğu doğarsa ve diğer tüm şartları karşılıyorsa emzirme ödeneği hakkı korunmaktadır.
Türkiye’de ailelere yönelik sosyal güvenlik programları arasında önemli bir yere sahip olan emzirme ödeneği, maddi destek sağlamanın yanı sıra sağlıklı nesillerin yetiştirilmesine de katkıda bulunmaktadır. Süreçlerin otomatikleştirilmiş olması, annelerin ve babaların bu ödenekten faydalanmasını kolaylaştırırken ekonomik zorlukları da bir nebze azaltmayı hedeflemektedir. Bu nedenle hak sahipliği koşullarını doğru bir şekilde anlamak ve uygun süreler içinde işlemleri tamamlamak çok önemlidir.