Tevkifat vergi dünyasında sıklıkla karşılaşılmasına karşın detayları fazla bilinmeyen bir uygulamadır. Birçok işlemde karşımıza çıkan tevkifat, gelirlerin doğru ve zamanında vergilendirilmesini sağlar. Genel olarak karmaşık bir işleyişe sahip olduğu düşünülse de, adım adım incelendiğinde ne kadar önemli bir vergi uygulaması olduğu açıkça görülebilir.

Tevkifat temel olarak vergi gelirlerini güvence altına almak ve vergi kaçakçılığını önlemek üzere uygulanır. Vergi tahsilatını kolaylaştıran bir kesinti yöntemi olan tevkifat, Türk vergi sisteminde son derece önemli bir yere sahiptir. Mal ya da hizmet alımı sırasında alıcının satıcıya yaptığı ödemenin bir kısmının vergi olarak kesilmesi ve doğrudan vergi dairesine aktarılması, tevkifat olarak adlandırılır.

Tevkifat uygulamasının amacı devletin vergi gelirlerini daha düzenli ve etkin bir şekilde toplayabilmesini sağlamaktır. Bu sayede vergi tahsilatı garanti altına alınabilir ve vergi kaçakçılığı önlenebilir. Tevkifat bu nedenle belirli sektörlerde ve büyük ölçekli işlemlerde yaygın bir şekilde kullanılır. Peki tevkifatlı fatura nedir? Nasıl kesilir? Tevkifat ile ilgili olarak merak ettiğiniz her şey sizin için hazırladığımız içeriğimizde!

Kısmi Tevkifat Nedir?

Tevkifat, ödenmesi gereken vergilerin alıcı ve satıcı arasında bölüştürülmesi olarak tanımlanabilir. Ülkemiz vergi kanunlarına göre faturalandırılmış işlemlere çeşitli vergiler yansıtılır. Faturada belirtilen bu vergiler satıcıya yansıtılır. Küçük ya da büyük ölçekli fatıralandırmalar sırasında vergi tek bir tarafa yüklendiğinde ortaya büyük bir gider kalemi çıkabilir. Ticari hayatta taraflar verginin tek bir tarafa yüklenmemesi ve daha kolay ödenebilmesi için tevkifatlı faturayı tercih edebilir.

Kısmi tevkifat önceden belirlenmiş bazı işlemlerde uygulanan kısmi kesinti olarak tanımlanabilir. İşlem tutarının belirli bir kısmı üzerinden hesaplanan vergi kesintisinin yapıldığı kısmi tevkifat genellikle çok küçük ölçekli işlemler, düşük tutarlı ödemeler ve özel sektör alımları için uygulanır.

Örneğin 5.000 TL’lik bir hizmet alımı için %5 kısmi tevkifat uygulandığı takdirde tevkif edilecek tutar 250 TL olur. Hizmet alımından kesilen 250 TL vergi dairesine yatırılarak mükelleflerin vergi yükümlülüklerini daha kolay bir şekilde yerine getirmesi sağlanabilir.

Kısmi tevkifat uygulanacak hizmet ve teslimler şu şekilde sıralanabilir:

Yapım işleriyle bu işlere ilişkin mimarlık, mühendislik ve etüt – proje hizmetleri

Etüt, plan – proje, denetim, danışmanlık ve benzeri hizmetler

Makine, teçhizat, demirbaş ve taşıtlara ait tadilat, bakım ve onarım hizmetleri

Yemek servisi ve organizasyon hizmetleri

Yapı denetim hizmetleri

İş gücü temin hizmetleri

Fason olarak yaptırılan tekstil ve konfeksiyon işleri, çanta ve ayakkabı dikim işleri ve bu işlere aracılık hizmetleri

Fason işlerle ilgili aracılık hizmetleri

Turistik mağazalara verilen müşteri bulma ve götürme hizmetleri

Servis taşımacılığı hizmetleri

Temizlik, çevre ve bahçe bakım hizmeti

Her türlü baskı ve basım hizmetleri

5018 sayılı Kanuna ekli olan cetveller kapsamında yer almakta olan idare, kurum ve kuruluşlara verilen diğer hizmetler

Külçe metal teslimleri

Çinko, bakır, kurşun ve alüminyum ürünlerinin teslimi

Metal, lastik, kağıt, kauçuk, plastik, cam hurda ve atıklarının teslimi

Metal, lastik, kağıt, kauçuk, plastik, cam hurda ve atıklarından elde edilen ham maddelerin teslimi

Tiftik, pamuk, yün ve yaprağı ile ham post ve deri teslimleri

Ağaç ve orman ürünleri teslimi

Tam Tevkifat Nedir?

Belirli işlemler için uygulanan tam kesinti yöntemi ise tam tevkifat olarak adlandırılır. Tam tevkifat uygulamasında, işlem tutarının tamamı üzerinden hesaplanan vergi kesintisi yapılır ve vergi dairesine ödenir.

Örneğin 50.000 TL’lik bir mal alımı için %10 tam tevkifat uygulandığı takdirde tevkif edilecek tutar 5.000 TL olur. Söz konusu tutar mal alımından kesilir ve vergi dairesine yatırılır. Bu sayede vergi gelirlerinin tam ve doğru bir şekilde toplanması mümkün olabilir.

Tevkifatlı Fatura Nedir?

Tevkifatlı fatura en basit şekliyle tevkifat işlemine tabi tutulmuş fatura belgesi olarak tanımlanabilir. Normal bir fatura belgesinde satış işlemine ilişkin her tür bilgi bulunur. Bu bilgiler arasında alıcı ve satıcı bilgileri, ödeme şekli, ödeme tarihi, vergi tutarları ve toplam tutar yer alır. Fatura belgesinde aynı zamanda toplam tutara yansıtılan verginin hangi taraf tarafından ödeneceği bilgisi de bulunur. Tevkifatlı faturalarda ise verginin ödenmesi sürecinde vergi tutarı taraflarca pay edilmekte olup toplam tutar bölümünde hangi tarafın ne kadar vergi ödeyeceği belirtilmektedir.

Temel olarak tevkifatlı faturanın normal ya da irsaliyeli faturadan hiçbir farkı yoktur. Tevkifatlı faturayı diğerlerinden ayıran özelliği ise faturaya konu olan verginin alıcı ve satıcı arasından bölüştürülmesi, ikisinden de alınmasıdır.

Diğer yandan nihai tüketiciye genellikle tevkifatlı fatura kesilmez. Tevkifat, ticari işlemler ve belirli ödemeler için geçerlidir. Diğer bir deyişle nihai tüketiciye yapılan satışlarda tevkifat bulunmamaktadır. Bununla birlikte bazı özel durumlarda tevkifat uygulanması söz konusu olabilir. Söz konusu durumlar vergi mevzuatında belirtilmiş olan şartlara bağlı olarak değişebileceği için vergi mükellefi olarak bu şartlara uygun işlem yapılması gerekebilir.

Fiyat farkı faturasında ise tevkifat uygulanabilir. Belirli bir mal ya da hizmetin fiyatında yapılan değişiklikler, fiyat farkı olarak adlandırılmakta olup söz konusu değişiklikler üzerinden tevkifat yapılması mümkündür. Tevkifat oranı ve tutarı ise fiyat farkı tutarına göre hesaplanmaktadır.

Tevkifatlı Fatura Nasıl Kesilir?

Tevkifatlı fatura kesilirken öncelikle faturaya konu olan ürün ya da hizmetin oranına bakılmalıdır. Tevkifat oranları değişebildiği için faturada yapılacak olan kesinti miktarı da değişecektir. Buna ek olarak faturaya temel bilgilerin yanı sıra yapılan tevkifat oranı da mutlaka yazılmalıdır. Bu süreçte tevkifat hesaplamasını doğru yapmak konusunda dikkatli olunmalıdır.

Bu doğrultuda tevkifatlı fatura kesmek için öncelikle işlem tutarının ve tevkifat oranının belirlenmesi gerekir. İşlem tutarı, mal ya da hizmet alımının toplam bedeli anlamına gelir. Tevkifat oranı ise işlem tutarı üzerinden yapılacak olan vergi kesintisini ifade eder. Tevkif edilecek olan tutar hesaplanır ve faturada belirtilir.

Tutar hesaplaması yapmak için işlem tutarı ve tevkifat oranı çarpılır. Daha sonra fatura vergi mevzuatına uygun olarak düzenlenir ve ilgili tarafa ibraz edilir. Bu sayede hem alıcı hem de satıcı vergi yükümlülüklerini eksiksiz bir şekilde yerine getirebilir.

Tevkifatlı Fatura Nasıl Hesaplanır?

Tevkifatlı faturaların hesaplanması sürecinde Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından belirlenmiş olan oranlar kullanılır. Bu oranların baz alınmasıyla faturadaki vergi toplamı taraflar arasında pay edilebilir. Pay edilen tutarları hangi tarafın, hangi tarihte ve nereye ödemesi gerektiği tevkifat türüne göre farklılık gösterebilir.

Örnek olarak aşağıdaki tevkifatlı fatura hesaplamasını inceleyebilirsiniz:

Malın ücreti: 40.000 TL

Uygulanacak olan KDV oranı: %20

KDV tutarı: 8.000 TL

Malın toplam tutarı: 48.000 TL

Bu tutar normal şartlar altında alıcı ya da satıcı tarafından tamamen ödenir. Tevkifatlı faturada ise 8.000 TL tutarındaki KDV oranının iki taraf arasında pay edilmesi söz konusudur.

Örnek faturanın tevkifi 4/10 oranıyla ise şu şekilde gerçekleşir:

Toplam KDV (8.000) x (Tevkifat oranı (4/10))

Tevkifat tutarı: 3.200 TL

Tevkkifat hariç tutar: 44.800 TL

Tevkifat tutarı olan 3.200 TL malı satan tarafa ödenirken kalan tutar vergi dairesine ödenir.

Tevkifatlı Fatura Nasıl İade Edilir?

Bir işlem sonucunda yapılan tevkifatlı KDV’nin geri iade edilmesi, tevkifatlı fatura iadesi işlemi olarak adlandırılır. İşlem genellikle iade edilecek tutarın, yapılan ödemenin ve işlemin detaylarına bağlı olarak gerçekleştirilir. Tevkifatlı fatura iadesi yapabilmek için öncelikle tevkifatlı KDV’nin iade edilmesi için gerekli şartların oluşması gerekir.

Bu kapsamda hatalı bir işlem sonucunda fazla ödenen KDV’nin iade edilmesi ya da vergi indirim hakkına sahip olunması gibi durumlar meydana gelebilir. Tevkifatlı fatura iade işlemi için izlenmesi gereken adımlar şu şekilde sıralanabilir:

İade edilmesi gereken tevkifatlı KDV’nin tutarı belirlendikten sonra vergi dairesine iade talebi başvurusunda bulunulur.

İade talebinin desteklenmesine yönelik gerekli belgeler hazırlanır. Hazırlanan belgelerin işlemin detaylarını, ödenen KDV miktarını ve iade talebinin nedenini içermesi gerekir.

İade talebi, vergi dairesine belirli bir süre içerisinde elektronik ortamda ya da ilgili başvuru yöntemleriyle sunulmalıdır. Başvuru sırasında ibraz edilen belgeler eksiksiz ve doğru olmalıdır.

Vergi dairesi başvuruyu inceleyip ibraz edilen belgelerin doğruluğunu kontrol eder. Gerekli durumlarda ek belge talep edilmesi söz konusu olabilir.

Vergi dairesinin başvuruyu uygun bulması hâlinde tevkifatlı KDV’nin iadesi gerçekleştirilir. İade işlemi genellikle elektronik ortamda gerçekleştirilir ve ilgili hesaba aktarılır.

İade işleminden sonra işlemin takip edilmesi ve gerekli dokümantasyonun saklanması önemlidir. Bu sayede muhasebe kayıtlarının doğruluğu ve vergi denetimini hazır olunması sağlanabilir.

Gelir Vergisi Tevkifatı Nedir?

Gelir vergisi mükelleflerinin belirli kazanç ve iratlar üzerinden yapılan vergi kesintisi ise gelir vergisi tevkifatı olarak adlandırılır. Kesinti, mükelleflerin vergi yükümlülüklerini yerine getirmesini sağlayarak vergi gelirlerinin düzenli şekilde toplanmasını desteklemektedir.

Gelir vergisi tevkifatları; ücretler, kira gelirleri ve serbest meslek gelirleri gibi farklı gelir türleri için uygulanabilir. Bu kapsamda çalışanların aldığı maaş üzerinden belirli oranda gelir vergisi tevkifatı yapılmakta ve bu tutar doğrudan vergi dairesine ödenmektedir.

Gelir vergisinin tevkifatlı hesaplanması için belirli kazanç ve iratlar üzerinden belirli oranlar uygulanır. İlk olarak gelir tutarı belirlenir. Belirlenen tutar üzerinden gelir vergisi tevkifat oranı hesaplanır. Tevkif edilecek olan gelir vergisi tutarını elde etmek için gelir tutarı belirlenen oranla çarpılır.

Örneklendirmek gerekirse 5.000 TL’lik bir maaş için %15 gelir vergisi tevkifat oranı uygulandığı takdirde tevkif edilecek olan gelir vergisi tutarı 750 TL olarak hesaplanır. Bu tutar maaştan kesilir ve vergi dairesine yatırılır.

Gelir vergisi üzerinden tevkifat uygulayabilen mükellefleri şu şekilde sıralayabiliriz:

İş ortaklıkları

Zirai kazançlarını zirai işletme ya da bilanço hesabı esasına göre kayıt altına alan çiftçiler

Vakıflar, dernekler ve kooperatifler

Gerçekçi gelirini beyan etme mecburiyeti bulunan serbest meslek ve ticaret erbabları

Kamu idare ve müesseseleri

Dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri

Yatırım fonu yönetenler

Ticaret şirketleri

Tevkifat oranları ise ilgili devlet kurumları tarafından belirlenmekte ve ilan edilmektedir. Gelir Vergisi Kanunu’nda yer alan gelir vergisi tevkifat oranları gelir türüne göre  %3, %5, %7, %10, %15, %20 gibi farklı aralıklarda değişebilmektedir.