Ülkemizde Ar-Ge faaliyeti yürüten şirketler, Ar-Ge mevzuatı ve nakit destek programları kapsamında sağlanan farklı teşvik ve desteklerden faydalanabilmektedir. Yapılarına en uygun destek ve teşvik mekanizmasından faydalanmak, şirketlerin Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerinin maliyetlerini düşürme imkânı vermektedir.
İçindekiler
Ar-Ge Desteği Nelerdir?
Araştırma ve Geliştirme (Ar-Ge), yenilikçi fikirlerin hayata geçirilmesinde ve ekonomik büyümenin hızlandırılmasında kritik bir rol oynar. Günümüzün rekabetçi iş dünyasında ülkelerin sürdürülebilir kalkınma hedeflerine ulaşması için şirketlerin yenilik yapabilmesi ve teknolojik gelişmelerde öncülük etmesi vazgeçilmezdir.
Bu noktada, Türkiye’de sağlanan kapsamlı Ar-Ge destekleri ve teşvikler, işletmelerin maliyetlerini önemli ölçüde azaltır. Yeni teknolojilerin geliştirilmesini ve pazara sunulmasını destekler. Ar-Ge faaliyetlerini teşvik eden vergisel avantajlardan doğrudan maliyet desteklerine kadar pek çok farklı mekanizma, şirketlerin yenilikçi çözümler üretebilmesine olanak tanır.
Bu teşvikler sayesinde firmalar, mevcut iş süreçlerini iyileştirebilir ve küresel ölçekte rekabetçi bir konum elde edebilir. Ar-Ge desteklerinin önemi, hem bireysel işletmelerin büyümesinde hem de ülke genelinde teknolojik ilerlemenin hızlanmasında kendini açıkça göstermektedir.
4691 Sayılı Kanun Kapsamında Sağlanan Destek ve Teşvikler
Teknoloji geliştirme bölgelerine sağlanan destek ve teşviklerden faydalanmak için şirketlerin, yeni bir şirket kurmak ya da mevcut şirketlere bağlı bir şube açmak suretiyle 4691 Sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu’nda belirtilen teknoloji geliştirme bölgelerinde konumlanması gerekmektedir.
Kurumlar Vergisi İstisnası
Teknoloji geliştirme bölgelerinde faaliyet göstermekte olan mükelleflerin münhasıran söz konusu bölgelerdeki yazılım ve Ar-Ge faaliyetlerinden elde etmiş oldukları kazançlar, 31.12.2023 tarihine kadar gelir ve kurumlar vergisinden müstesna tutulmaktadır. Bölgede faaliyette bulunmakta olan mükelleflerin bölge dışında gerçekleştirdikleri faaliyetlerden elde ettikleri kazançlar ise yazılım ve Ar-Ge faaliyetlerinden elde edilmiş olsa dahi istisnadan faydalanamamaktadır.
Gelir Vergisi İstisnası ve Ücretlerde Damga Vergisi İstisnası
Bölgede çalışan araştırmacı, yazılımcı, Ar-Ge ve destek personelinin görevleriyle ilgili ücretlerinin 31.12.2023 tarihine kadar her türlü vergiden müstesna tutulacağı 6170 Sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanununda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun ile hükme bağlanmış bulunmaktadır.
Sigorta Primi Desteği
Her ne kadar 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu’nda sigorta primleri ile ilgili bir destek bulunmasa da, Teknokent bünyesinde faaliyet göstermekte olan şirketlerin Ar-Ge ve yazılım personelinin ücretlerine ilişkin sigorta primi işveren hissesi desteğine yönelik düzenlemeler 5746 sayılı Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun’da yer almaktadır. 4691 sayılı Kanun çerçevesinde ücreti gelir vergisinden istisna olan personelin çalışmaları karşılığında elde ettiği ücretler üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren hissesinin yarısı Hazine tarafından karşılanacağı belirtilmiş bulunmaktadır.
KDV İstisnası
Katma Değer Vergisi Kanunu’nun geçici 20. Maddesi kapsamında belirtildiği üzere 4691 sayılı Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanununa göre teknoloji geliştirme bölgesinde faaliyette bulunmakta olan girişimcilerin kazançlarının gelir ya da kurumlar vergisinden istisna olduğu süre içinde münhasıran ilgili bölgelerde üretmiş olduğu ve sistem yönetimi, iş uygulamaları, veri yönetimi, internet, sektörel, mobil ve askeri komuta kontrol uygulama yazılımı şeklindeki teslim ve hizmetleri katma değer vergisinden müstesna tutulmaktadır.
Bununla birlikte 6170 sayılı Kanun ve 4691 sayılı Kanun’da yer alan KDV istisnasına dair herhangi bir düzenleme yapılmamıştır. Kanun’da hali hazırda bulunan düzenlemeler 31.12 2023 tarihine kadar geçerli bulunmaktadır.
Gümrük Vergisi İstisnası
Ar-Ge, yenilik ve tasarım projeleriyle ilgili araştırmalarda kullanılmak üzere ithal edilen eşyalar, gümrük vergisi ve her türlü fondan; bu kapsamda düzenlenen kağıtlar ile yapılan işlemler ise damga vergisi ve harçtan müstesna tutulmaktadır.
Temel Bilimler Alanlarından Mezun Olan Personel İçin Sağlanan Ek Destek
Temel bilimler yani matematik, kimya, fizik ve biyoloji alanlarında en az lisans derecesine sahip olan Ar-Ge personelini istihdam eden Ar-Ge merkezlerine, ilgili personelin her birine ödedikleri aylık ücretin o yıl için uygulanan asgari ücretin aylık brüt tutarı kadar olan kısmı iki yıl boyunca Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı bütçesine konulacak ödenekten karşılanmaktadır.
5746 Sayılı Kanun Kapsamında Sağlanan Destek ve Teşvikler
2008 yılında yürürlüğe giren 5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun kapsamında sağlanan vergisel destek ve teşvikler aşağıda açıklanmıştır.
Ar-Ge Tasarım İndirimi
5746 Sayılı Araştırma Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun kapsamında Ar-Ge/Tasarım Merkezlerinde gerçekleştirilen Ar-Ge ve yenilik ya da tasarım harcamalarının %100’ü, 31.12.2023 tarihine kadar kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılabilmektedir. Aşağıdaki göstergelerin herhangi birinde bir önceki yıla göre en az %20 oranında artış sağlayan Ar-Ge/Tasarım merkezlerinde, o yıl gerçekleştirilen Ar-Ge ve yenilik ya da tasarım harcamalarının bir önceki yıla göre artış tutarının %50’si ticari kazancın tespiti sürecinde indirim konusu olabilecektir.
Ar-Ge ya da tasarım harcamalarının toplam ciro içerisindeki payı
Tescil edilen ulusal ya da uluslar arası patent sayısı
Uluslar arası destekli proje sayısı
Lisansüstü dereceli araştırmacı sayısının toplam Ar-Ge personelinin sayısına oranı
Toplam araştırmacı sayısının toplam Ar-Ge personelinin sayısına oranı
Ar-Ge sonucu ortaya çıkan yeni ürünlerden elde edilen cironun toplam ciroya oranı
5746 sayılı Kanun hükümleri dahilinde kazanç yetersiz olduğundan ilgili hesap döneminde indirim konusu yapılamayan Ar-Ge ve tasarım indirimi tutarı ise sonraki hesap dönemlerine devredilebilmektedir. Devredilen tutarlar, takip eden yıllarda bir süre kısıtlaması olmaksızın 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’na göre her yıl belirlenmekte olan yeniden değerleme oranında artırılarak dikkate alınmaktadır.
Gelir Vergisi Stopajı Teşviki
5746 sayılı Kanun kapsamında, kamu personeli hariç olmak kaydıyla Ar-Ge merkezlerinde çalışmakta olan Ar-Ge ve destek personelinin söz konusu çalışmalar karşılığında elde ettikleri ücretler üzerinden hesaplanan gelir vergisinin;
Doktoralı ya da temel bilimler alanlarından birinde en az yüksek lisans derecesi olanlar için %95’i
Yüksek lisans derecesine sahip ya da temel bilimler alanlarından birinde lisans derecesi olanlar için %90’ı
Diğerleri içinse %80’i, verilecek olan muhtasar beyannamesi üzerinden tahakkuk eden vergiden indirilerek terkin edilebilmektedir.
Sigorta Primi İşveren Payı Desteği
5747 sayılı Kanun hükümleri çerçevesinde kamu personeli hariç olmak kaydıyla Ar-Ge merkezlerinde çalışan Ar-Ge ve destek personelinin Ar-Ge ve yenilik faaliyetlerine ilişkin çalışmaları karşılığında elde ettikleri ücret üzerinden hesaplanan sigorta primi işveren hissesinin yarısı, Hazine tarafından Maliye Bakanlığı bütçesine konulacak ödenekten karşılanmaktadır.
Damga Vergisi İstisnası
5746 sayılı kanun kapsamında yer alan her türlü Ar-Ge ve yenilik faaliyetleriyle ilgili olarak düzenlenen kağıtlar, damga vergisinden istisna tutulmaktadır.
Gümrük Vergisi İstisnası
Ar-Ge, yenilik ve tasarım projeleriyle ilgili araştırmalarda kullanılmak üzere ithal edilen eşyalar, gümrük vergisi ve her türlü fondan; bu kapsamda düzenlenmekte olan kağıtlar ve yapılan işlemler de damga vergisi ve harçtan müstesna tutulmaktadır.
Temel Bilimler Alanlarından Mezun Personel İçin Sağlanan Ek Destek
Temel bilimler yani matematik, kimya, fizik ve biyoloji alanlarında en az lisans derecesine sahip olan Ar-Ge personelini istihdam eden Ar-Ge merkezlerine, ilgili personelin her birine ödedikleri aylık ücretin o yıl için uygulanan asgari ücretin aylık brüt tutarı kadar olan kısmı iki yıl boyunca Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı bütçesine konulacak ödenekten karşılanmaktadır.
