Gelir Vergisi Nasıl Hesaplanır?

Gerçek kişilerden diğer bir deyişle hukukta hak edinebilen ve yetki kullanabilen kurumlaşmamış kişilerin gelirleri üzerinden devletin tahsil ettiği vergi gelir vergisidir. Bir gerçek kişinin bir takvim yılı içerisinde elde etmiş olduğu kazançların ve iratların safi tutarına gelir denilir. Gelir vergisi gerçek kişilerin gelirleri üzerinden alınmakta olup mal satışı, menkul varlıkların ya da gayrimenkullerin getirileri, serbest meslek faaliyetleri sonucunda elde edilmekte olan kazançlar, zirai faaliyetler sonucunda elde edilmekte olan gelirlerle kanunda sayılan bazı diğer gelirleri konu alır.

Gelirin Unsurları 

Gelir vergisine tabi olup Gelir Vergisi Kanunu’nda tanımlanmış olup gelir kapsamında yer alan kazançlar ve iratlar şu şekildedir:

• Ticari kazançlar,
• Zirai kazançlar,
• Serbest meslek kazançları,
• Ücretler,
• Menkul sermaye iratları,
• Gayrimenkul sermaye iratları, 
• Diğer kazançlar ve iratlar

Kimler Gelir Vergisi Öder?

• İkametgahı Türkiye’de bulunan,
• Bir takvim yılı içerisinde devamlı olarak altı aydan fazla Türkiye’de oturanlar,
• Resmi dairelere ve müesseselere ya da merkezi Türkiye’de mevcut olan teşekküllere ve teşebbüslere bağlı olup adı geçmekte olan dairelerin, müesseselerin, teşekküllerin ve teşebbüslerin işleri nedeniyle yabancı memleketlerde oturan Türk vatandaşları gelir vergisi için tam mükelleftirler. 

Bu kapsamda söz konusu mükelleflerin Türkiye içinde ve dışında elde etmekte oldukları kazançların ve iratların tamamı üzerinden vergilendirilmeleri söz konusudur. Türkiye’de yerleşmiş olmayan gerçek kişiler ise dar mükellef sayılmakta ve yalnızca Türkiye içinde elde ettikleri kazançlar ve iratlar üzerinden vergilendirmeye tabi tutulmaktadırlar.

2021 Gelir Vergisi Tarifesi Nedir?

Kanuna göre vergi dilimi; çalışanların elde ettiği ücret üzerinden alınacak olan gelir vergisi oranını ve elde edilen gelir üzerinden alınacak olan gelir vergisi oranını belirleyip elde edilen gelir toplamının % kaç üzerinden vergiye tabi tutulacağını gösteren artan oranlı vergi tarifesine verilen isimdir. Gelir dilimini kümülatif vergi matrahı belirlemekte olup kümülatif vergi matrahları, gelir vergisi tarifeleri ile bu tarifelere ilişkin vergi dilimlerini göstermektedir.

• 24.000 TL’ye kadar %15,
• 53.000 TL’nin 24.000 TL’si için 3,600 TL, fazlası %20,
• 130.000 TL’nin 53.000 TL’si için 9.400 TL (Ücret gelirlerinde ise 190.000 TL’nin 53.000 TL’si için 9.400 TL), fazlası %27,
• 650.000 TL’nin 130.000 TL’si için 30.190 TL (Ücret gelirlerinde ise 650.000 TL’nin 190.000 TL’si için 46.390 TL), fazlası % 35,
• 650.000 TL’den fazlasının 650.000 TL’si için 212.190 TL (Ücret gelirlerinde ise 650.000 TL’den fazlasının 650.000 TL’si için 207.930 TL), fazlası % 40 oranlarında vergilendirmeye tabi tutulmaktadır.

Gelir Vergisi Nasıl Hesaplanır?

Gelir vergisi gelir tutarının yani matrahın gelir vergisi oranıyla çarpılması sonucunda hesaplanmaktadır. Bununla birlikte elde edilen gelirin tutarı yükseldikçe vergi oranı da artmaktadır. Hangi matrah tutarının Hangi oranda vergilendirileceği ise Maliye Bakanlığı tarafından her yıl yayınlanmaktadır. Yayınlanan bu tabloya Gelir Vergisi Dilimleri adı verilmektedir. Gelir vergisi hesaplaması yapılırken yıl içerisinde oluşan matrahlar toplanmakta ve matrah toplamlarına karşılık gelen vergi dilimine göre oran belirlenmektedir.

24.000 TL’nin altındaki gelirler için %15 oranında gelir vergisi alınmakta olup 6.000 TL’lik bir vergi matrahı gelir vergisi vergi tarifesinin birinci diliminde kaldığından dolayı %15’lik orana tabi olur. Bu durumda ödenmesi gereken vergi miktarı 6.000 x %15= 900 TL olarak hesaplanacaktır.

26.000 TL’lik bir vergi matrahının 24.000 TL’si ilk vergi diliminde kaldığından %15 oranında işlem görür. Bu da 24.000 x %15= 3600 TL olarak hesaplanır. Matrahın geri kalan 2.000 TL’lik kısmı ise ikinci vergi dilimine dahil olur ve %20’lik orandan hesaplaması yapılır. 2000 x %20= 400 TL şeklinde bulunduktan sonra 26.000 TL’lik vergi matrahı için ödenmesi gereken gelir vergisi 3600+400= 4000 TL olarak hesaplanır.

Gelir Vergisi Beyannamesi Ne Zaman Verilir?

Gelir vergisi beyannamesi, gelir vergisi mükellefinin gelirini gösteren ve vergi tarhının gerçekleştirilmesi amacına yönelik olarak verilen beyanname olarak tanımlanabilir. Gelir vergisi beyannamesine Gelir İdaresi Başkanlığı web sitesi üzerinden ulaşmak mümkündür. Yıllık gelir vergisi beyannamesi, izleyen yılın Mart ayının son günü akşamına kadar verilmelidir. Gelir yalnızca basit usulde tespit edilen ticari kazançlardan ibaret olduğu durumlarda izleyen yılın Şubat ayının 25.günü akşamına kadar verilmesi gerekir.

Gelir Vergisi Ne Zaman Ödenir?

Gelir vergisi ödemesi iki taksitte yapılır. Eğer yalnızca basit usulde tespit edilen ticari kazançlar söz konusu değilse ilk taksit Mart ayı sonuna ikinci taksit Temmuz ayı sonuna kadar ödenmelidir.

Yalnızca basit usulde tespit edilen ticari kazançlar söz konusuysa ilk taksit Şubat ayı sonuna ikinci taksit Haziran ayı sonuna kadar ödenmelidir.

Mükellefler gelir vergisi ödemelerini ikametgahlarının bulunduğu vergi dairesine, iş yerlerinin bağlı bulunduğu vergi dairesine ya da bankalara yapabilirler.

Serbest Meslek Erbabları Gelir Vergisi Öder mi?

Serbest meslek erbablarının gelirleri de serbest meslek kazancı sayılmaktadır. Bu nedenle serbest meslek erbabları da gelir vergisine tabi bulunmaktadır. Serbest meslek erbablarına uygulanan vergi oran dilimleri de yukarıdatpaylaşmış olduğumuz gelir vergisi tarifesi ile aynıdır.