Kısa Çalışma Ödeneği Nedir?

Genel ekonomik, sektörel ya da bölgesel kriz ile zorlayıcı sebepler nedeniyle işyerinde haftalık çalışma sürelerinin geçici olmak kaydıyla önemli ölçüde azaltılması ya da işyerinde faaliyetin kısmen geçici ya da tamamen durdurulması halinde, işyerinde üç ayı aşmamak üzere kısa çalışma yapılabileceği 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu Ek Madde 2 hükmünde yer almaktadır.

İşverenin kendi yönetiminden kaynaklanmayan ve öngörülemeyen, buna bağlı olarak engellenmesi söz konusu olamayan, dış etkenlerden kaynaklanan, geçici olarak çalışma süresinin azaltılması veya faaliyetin tamamen ya da kısmen durdurulmasıyla sonuçlanan yangın, deprem, salgın hastalık, su baskını, seferberlik ve benzeri nedenler “zorlayıcı sebepler” olarak adlandırılır. 

Ulusal ya da uluslararası ekonomide ortaya çıkan olayların, ülke ekonomisini buna bağlı olarak işyerini önemli ölçüde etkilediği ve sarstığı durumlar genel ekonomik kriz olarak nitelendirilir. Ulusal ya da uluslararası olaylar nedeniyle belirli bir il ya da bölgede faaliyette bulunan işyerlerinin büyük ölçüde etkilenip sarsıldığı durumlar ise bölgesel kriz olarak adlandırılır. Ulusal ya da uluslararası ekonomide ortaya çıkan olaylardan doğrudan etkilenen sektörler ve bunlarla ilişlili diğer sektörlerdeki işyerlerinin ciddi düzeyde sarsılması ise sektörel krizdir.

Üç ayı geçmemek kaydıyla 4447 sayılı Kanunun Ek 2’nci maddesinde belirtilmiş gerekçelerle işyerinde uygulanan çalışma süresini, işyerinin tamamında ya da bir kısmında geçici olarak ve en az üçte bir oranında azaltmak ya da süreklilik koşulu aramadan en az dört hafta süreyle faaliyeti kısmen ya da tamamen durdurmak Kısa Çalışma ve Kısa Çalışma Ödeneği Hakkında Yönetmeliğe göre kısa çalışma olarak adlandırılır.

Kısa çalışma uygulaması için öncelikle işverenin kısa çalışma talebini yazılı olarak İŞKUR’a ve toplu iş sözleşmesi bulunuyorsa işçi sendikasına bildirmesi gerekir. İşveren İŞKUR’a yaptığı bildirimde genel ekonomik, sektörel ya da bölgesel krizle zorlayıcı sebeplerin işyerine etkilerinin ve zorlayıcı sebebin ne olduğunu bildirmekle yükümlüdür. 

Bunun yanı sıra işyerinin unvanını, adresini, varsa toplu iş sözleşmesine taraf olan işçi sendikasını, işyeri İŞKUR numarasını ve sosyal güvenlik işyeri sicil numarasını belirtmelidir. Daha sonra kurumun belirttiği formatta olmak kaydıyla manyetik ve yazılı ortamda hazırlanan ve kısa çalışma yaptırılacak işçilere ilişkin bilgileri kapsayan listeyi ilgili birime teslime etmelidir. İŞKUR kısa çalışma talebini değerlendirir ve işverene olumlu ya da olumsuz geri dönüş yapar.

4447 sayılı işsizlik Kanunu ile kısa Çalışma ve Kısa Çalışma Ödeneği Hakkında Yönetmeliğin belirttiği koşulları sağlayan işverene/işçiye İŞKUR tarafından ve İşsizlik Sigortası Fonundan kısa çalışma ödeneği ödenir.

Kısa çalışma ödeneği ile işçinin, kendi kusuru dışında meydana gelen olaylar dolayısıyla yaşadığı gelir kaybını telafi etmek, işverene ek maliyet yaratmadan işinde kalmasını sağlamaktır.

Kısa Çalışma Ödeneği Hangi Sektörlerde Uygulanır?

Kısa çalışma ödeneğine başvurma konusunda bir sınırlama bulunmaz. Aşağıda sıralanan şartları yerine getiren işverenler, hangi sektörde oldukları fark etmeksizin kısa çalışma başvurusunda bulunabilir.

• İşverenin yasal olarak kısa çalışma uyguluyor olması gerekir.
• Kısa çalışma belirli bir süre devam etmelidir. 
• İşveren İŞKU’a başvuruda bulunmuş olmalıdır.
• Ayrıca işsizlik sigortası ödeneğine hak kazanma koşulları sağlanmalıdır.

Kısa Çalışma Ödeneğinin Miktarı Nasıl Belirlenir?

Günlük kısa çalışma ödeneği; sigortalının son on iki aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanmış olan günlük ortalama brüt kazancının %60’ı olarak uygulanır. Bu şekilde hesaplanan kısa çalışma ödeneği miktarının, aylık asgari ücretin brüt tutarının %150’sini geçmesi söz konusu olamaz. 

Bu durum, Kısa Çalışma ve Kısa Çalışma Ödeneği Hakkında Yönetmelik m.7’de şu şekilde hükme bağlanmıştır: “Günlük kısa çalışma ödeneğinin miktarı, 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanunu’nun 39 uncu maddesine göre işçiler için uygulanan aylık asgari ücretin brüt tutarının %150’sini geçmemek üzere, sigortalının son on iki aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının %60’ıdır. Kısa çalışma ödeneği, 4447 sayılı Kanunun Ek 2’nci maddesine aykırı olmamak koşuluyla aynı Kanunun 50’nci maddesindeki esaslara göre ödenir.”

Kısa çalışma ödeneği, işyerinde uygulanan haftalık çalışma süresinin tamamlanacağı şekilde, çalışılmayan süreler için aylık olarak hesaplanmaktadır.

Kısa Çalışma Ödeneği Nasıl Ödenir?

Kısa çalışma ödeneği, her ayın beşinde aylık olarak işçinin kendisine ödenir. Ödeme işçiye ait IBAN’a yapılır. Kurumda IBAN bilgisi bulunmadığında, PTT Bank aracılığıyla ödeme yapılır. Ödeme tarihinin öne çekilmesi noktasında ise Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı yetki sahibidir.

Kısa çalışma günlük, haftalık ya da aylık çalışma süresi içinde yapılacağı zaman aralığı, işyeri kuralları ve işin niteliği ile bağlantılı olarak işveren tarafından belirlenir. Kısa çalışma ödemeği, uygunluk tespitinde belirtilmiş süreyi aşmamak kaydıyla fiilen gerçekleşen kısa çalışma süresi üzerinden verilmektedir. Ödenek süresi ise an çok 3 ay olmak kaydıyla sınırlandırılmıştır. Bu sürenin Cumhurbaşkanı kararı ile 6 aya kadar uzatılması mümkün olmaktadır.