Temel Fatura Nedir?

Dijitalleşme hayatın her alanında karşımıza çıkıp pek çok alanda kolaylık sağlar. Ticari işlemler söz konusu olduğunda ise en sık karşılaşılan dijitalleşme örneklerinin başında e-fatura gelir. E-fatura ülkemizde özellikle belirli şartları sağlayan firmalar için bir zorunluluktur. Aynı zamanda son derece pratik ve güvenli bir yöntemdir. E-fatura ile ilgili olarak fatura mükelleflerinin aşina olduğu iki kavram ise temel fatura ve ticari faturadır.

“Temel fatura nedir?” ve “Ticari fatura nedir?” sorularının yanıtı, e-fatura mükellefleri tarafından sıklıkla merak edilir. Günlük yaşamın her alanında da karşımıza çıkar. Göndericiden alıcıya direkt olarak ulaşan fatura türü, temel fatura olarak adlandırılır. Temel fatura türünün kullanıldığı durumlarda alıcı, belirli durumlar hariç olmak kaydıyla, gönderilen faturayı kabul etmek zorundadır. Temel e-fatura alıcıya ulaştığında onaylanmış olarak kabul edilmektedir.

Elektrik ve su hizmetleri gibi en temel hizmetler başta olmak kaydıyla sözleşmeye ve taahhüte dayalı çok sayıda hizmet için temel fatura kesilmektedir. Temel e-fatura kesildiği durumlarda faturayı alan kişinin herhangi bir onay ya da ret vermesi beklenmez. Fatura ulaştığı an onaylanmış olarak kabul edilir. Bu nedenle, bir satıcının bir alıcıya temel fatura göndereceği durumlarda, faturanın tüm detaylarını gönderim işlemi yapılmadan önce konuşup belirlemelidir. Aksi takdirde her iki taraf için de sorunlu bir süreçle karşı karşıya kalınabilir.

Temel fatura günümüz ticari hayatında genellikle hizmet faturalarında kullanılmaktadır. E-ticaretle uğraşan ya da para karşılığı hizmet sunanların bu durumda temel e-fatura kesmesi yeterlidir. Diğer yandan iptalinin zor olması ve alıcı onayını sormaması nedeniyle ticari işlemler için temel e-fatura kesilmesi çoğu zaman tercih edilmeyebilir.

Temel Fatura Nasıl İptal Edilir?

Temel e-fatura alıcıya ulaştığında onaylanmış kabul edilse de, faturada teknik hatalar bulunuyorsa iptali gerçekleştirilebilir. Bu durumda, faturayı alan kişi değil faturayı gönderen kişi iptal talebi oluşturmalıdır.

Temel e-faturanın iptal edilmesi için izlenmesi gereken adımlar aşağıda sıralanmıştır:

• Temel e-fatura iptal etmek için satıcı, e-Fatura İptal Portalı’na giriş yapmalıdır. 
• İptal talebinde bulunan satıcı, bu portal üzerinden iptal işlemlerini başlatabilir.
• Satıcı iptal talebini yaptıktan sonra söz konusu faturanın numarasını ve bilgilerini yazıp kendisine ait mühürle imzalaması gerekir.
• İptal talebinin oluşturulmasından sonraki adım, portal üzerinden alıcının onay vermesidir.

Yukarıda yer verdiğimiz adımların yanı sıra e-fatura mükellefi olan kişinin; faturanın iptali için e-posta, taahhütlü mektup, noter aracılığı ya da telgraf yoluyla alıcıyla iletişime geçmesi mümkündür. Bununla birlikte söz konusu yollarla gerçekleştirilen bir iptal talebinin e-fatura sistemi üzerinden takip edilmesi mümkün değildir. Bu nedenle tercih edilebilecek en güvenli yol, e-Fatura İptal Portalı üzerinden işlem yapmaktır.

Unutulmaması gereken, temel fatura iptali işleminin yalnızca fatura kesildikten sonraki 8 gün içinde yapılabilmesidir. Bu yüzden, e-fatura mükellefi satıcı, 8 gün içinde alıcıyla iletişime geçmeli, fatura iptali talep edeceğini bildirerek işlemleri başlatmalıdır.

Ticari Fatura Nedir?

Genellikle uluslararası ticarette kullanılan fatura türü ise ticari fatura olarak adlandırılır. E-fatura; proforma fatura, sözleşme ve sipariş gibi alıcı tarafından düzenlenmez. Doğrudan satıcı tarafından düzenlenir. Döviz transferi ve gümrük işlemleri gibi sebeplerle kesin olarak düzenlenen ticari fatura için faturanın son hâli demek mümkündür.

Ticari fatura kesme işlemi, faturanın satıcı tarafından oluşturulması ve alıcıya gönderilmesi ile başlar. Alıcının e-fatura sistemi üzerinden kendisine gönderilen ticari faturayı onaylama ve reddetme imkânı vardır. Bunun için faturayı inceleyerek herhangi bir hata olmadığından emin olmalıdır. Bu aşamadan sonra alıcı isterse faturayı reddedebilir. Faturanın reddedilmesi ya da onaylanması durumunda e-fatura sistemi üzerinden satıcını paneline bilgi düşer.

Ticari fatura keserken belirli düzenlemeler takip edilmelidir. Bir ticari faturada bulunması gereken unsurlar şu şekilde sıralanabilir:

• Faturanı düzenlenme tarihi,
• Satışın konusunu oluşturan malın ya da hizmetin türü,
• Satıcının ve alıcının isim veya unvan adresleri,
• Satışın konusunu oluşturan malların menşei,
• Ödeme şekli,
• Sevkiyat şekli,
• Malların teslim şekli,
• Malların miktarı, ebatı ve ağırlığı,
• Malların ambalaj özellikleri, numaraları ve benzer detaylara ilişkin açıklamalar,
• Ticari faturayı düzenleyenin imzası,
• Malların yükleme ve boşaltma yerleri,
• Navlun ve sigorta prim tutarları.

Ticari Fatura Keserken Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Ticari fatura üzerinde hem alıcının hem satıcının iletişim bilgileri eksiksiz bir şekilde yer almalıdır. İletişim bilgilerinin fatura üzerinde yer almaması durumunda gecikmeler yaşanması ve bir sorun durumunda taraflardan birinin diğerine ulaşamaması söz konusu olabilir.
• Mallar alıcının belirlediği adrese gönderilmelidir. Adres hatasız ve eksiksiz yazılmalıdır.
• Gümrükte sorunlar yaşanması riskine karşı, faturayı düzenleyen kişi malların miktarını açık bir şekilde belirtmesi gerekir. Miktarın belirtilmesi sırasıda hata yapılırsa alıcı malları kontrol ederken zorluk yaşayabilir.
• Gerek alıcı gerek gümrük işlemleri için kolaylık sağlaması adına malların tanımı eksiksiz bir şekilde yapılmalıdır.
• Faturada kullanılan para birimi açıkça yazılmalıdır. 
• Gereğinden fazla ithalat vergisi ödenmemesi için ticari fatura üzerinde FOB değeri ayrı olarak gösterilmeli ve navlun giderinin neleri kapsadığı açıkça belirtilmelidir.