Veraset ve İntikal Vergisi Nedir? Bu Vergiyle Ne Zaman Karşılaşırız?

Bir tür servet vergisi olarak da tanımlanabilen veraset ve intikal vergisi, vergi sistemimizdeki dolaysız vergilerden biri olma özelliğine sahiptir. Veraset ve intikal vergisi ölüm, bağış ya da ivazsız yani karşılıksız suretle intikallerde gündeme gelir. Kişi vasiyet ya da miras gibi nedenlerle kendisine mal, para vb bir servet unsuru intikal ettiğinde veraset vergisi; bağış ya da başka yollarla servet sahibi olduğunda intikal vergisi ödemekle mükelleftir.

Türkiye Cumhuriyeti’nde 12.04.1926 yılında yayımlanan ve yürürlüğe giren Veraset ve İntikal Vergisi Hakkında kanun ile Türk vergi sistemindeki yerini alan bu verginin bütçe gelirleri içerisindeki yeri aslında çok da fazla değildir. Ancak servet ayrı bir mali gücü temsil ettiğinden servet intikalleri vergilendirilmektedir. Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın 73/1 maddesindeki “Herkes kamu giderlerini karşılamak üzere mali gücüne göre vergi ödemekle yükümlüdür” hükmüyle benimsenmiş bulunan mali güç ilkesi gereği hem veraset hem bağış gibi karşılıksız intikaller sonucunda servet edinen kişilerin mali güçlerinde artış olduğu gerekçesiyle vergilendirilmeleri söz konusudur. 

2021 Yılı Veraset ve İntikal Vergisi İstisna Tutarları Nelerdir?

2021 yılında yapılan yeniden değerleme uygulaması sonucunda uygulanacak tutara bağlı istisnalar şu şekildedir:

• Evlatlıklar dahil olmak üzere, füruğ ve eşten her birine isabet eden miras hisselerinde 334.534 TL, füruğ bulunmadığı durumlarda eşe isabet eden miras hissesinde 669.479 TL 2021 yılında vergiden istisnadır.
• İvazsız suretle oluşan intikallerin 7.703 TL’lik kısmı 2021 yılında vergiden istisnadır.
• Mal ve para üzerine düzenlenen çekilişler ve yarışmalarla 5602 sayılı Şans Oyunları Hasılatından Alınan Vergi, Fon ve Payların Düzenlenmesi Hakkında Kanun’da tanımlanan şans oyunlarında kazanılan ikramiyelerin 7.703 TL’lik kısmına istisna uygulanacaktır.

Veraset yoluyla gerçekleşen intikallerde;

• Eğer ölüm Türkiye’de gerçekleştiyse ve mükellefler Türkiye’de bulunuyorsa ölüm tarihini izleyen dört ay içerisinde, mükellefler Türkiye dışında bulunuyorsa ölüm tarihini izleyen altı ay içerisinde,
• Eğer ölüm yabancı bir ülkede gerçekleştiyse ve mükellefler Türkiye’de bulunuyorsa ölüm tarihini izleyen altı ay içerisinde, mükellefler miras bırakanın bulunduğu ülkedeyse ölüm tarihini izleyen dört ay içerisinde, mükellefler miras bırakanın bulunduğu ülkenin dışında bir başka yabancı ülkedeyse ölüm tarihini izleyen sekiz ay içerisinde,
• Gaiplik halinde ise gaiplik kararının ölüm siciline kayıt olduğu tarihi izleyen bir ay içerisinde,
• Bağış ve diğer suretle gerçekleşen intikallerde malların hukuken iktisap edildiği tarihi izleyen bir ay içerisinde beyanname verilmelidir. Veraset vergisi süreksiz mükellefiyet oluşturduğundan dolayı beyannamenin kağıt ortamında verilmesi mümkün olmaktadır. 

Bu istisna tutarları ile tarife, bağış ya da vefat yoluyla 2021 yılında gerçekleşen intikaller için uygulanacaktır. İntikal 2020 yılında gerçekleşmiş olmasına rağmen beyanname verme süresi 2021 yılına sarkan vergiyi doğuran olaylar için 2020 yılı için geçerli olan istisna tutarları ve tarife uygulanacaktır. Çünkü uygulanacak olan vergi tarifesi ve istisna tutarları, beyannamenin verildi tarih göre değil vergiyi doğuran olayın gerçekleştiği tarihe göre belirlenir.

Mükellefler verecekti beyannameye veraset ilamı, vasiyetname, miras mukavelenamesi, borç ve masraflara ait belgeler, ticari bilanço ve gelir tablosu, gayrimenkuller için tapu fotokopisi ve emlak vergisi değerini gösterir ilgili belediyeden alınmış belge, araç ve tescile tabi diğer menkuller için tescil belgesinin fotokopisi gibi belgeleri eklemelidirler.

Veraset ve İntikal Vergisi Hakkında Merak Edilenler

Türk Medeni Kanunu hükümlerine göre bir kişinin ölümü halinde malları, hakları ve borçları yani mirası yasal mirasçılarına geçer. Mirasçılar ölüm tarihinden itibaren 3 ay içerisinde mirası reddedebilirler. Aksi takdirde miras kabul edilmiş sayılır. Miras reddi genellikle ölen kişinin borcunun mallarından ve haklarından daha fazla olduğu durumlarda söz konusu olur. 

Veraset ve intikal beyannamesini ölüm alinde kedisine mal intikal eden gerçek ya da tüzel kişiler yani mirasçılar verir. Eğer muristen mirasçılara veraset yoluyla herhangi bir mal intikal etmezse durumun dilekçeyle vergi dairesine bildirilmesi durumunda beyanname verilmesi gerekliliği ortadan kalkar. Mirasçıların beyanname vermek için tanınan yasal süreler dolmadan önce noterden ya da Sulh Hukuk Mahkemesi’nden mirasçıların miras paylarını gösteren veraset ilamı alması gerekmektedir.

Veraset ve intikal vergisi hesaplanırken öncelikle her mirasçıya isabet eden miras payının tutarı belirlenir. Daha sonra her birinden ayrı ayrı istisna tutarı düşülür. Kalan tutarın %1’den başlayan ve %10’a kadar çıkan vergisi tarifeye göre hesaplanır. Hesaplanan vergi Mayıs ve Kasım aylarında olmak kaydıyla 3 yılda ve 6 eşit taksitte ödenir. 

• Miras yoluyla elde edilen ev eşyaları, aile hatırası olarak kabul edilen madalya, tablo gibi mallar,
• Sadakalar,
• Gayrimenkul hariç olmak kaydıyla örf ve adetlere uygun olarak verilmiş geleneksel hediyeler ve cihazlar,
• Dul ve yetimlere bağlanan aylıklar, toptan ödemesi yapılmış ödemelerle ikramiyeler,
• Emekli ikramiyeleri,
• Bakanlar Kurulu’nca sağlanmış olan ticari plaka sahipleri için dağıtılan tutarlar, vergi muafiyeti bulunan vakıflara sağlanan mallar gibi birtakım muafiyetler veraset ve intikal vergisindeki istisnalar arasında yer alır.